малахі́т, ‑у, М ‑хіце, м.
Мінерал ярка-зялёнага або блакітна-зялёнага колеру, які выкарыстоўваецца для ювелірных і дэкаратыўна-мастацкіх вырабаў або як сыравіна для выплаўкі медзі.
[Ад грэч. malàchē — мальва.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пра́зем ’мінерал, разнавіднасць кварцу светла-зялёнай афарбоўкі’ (ТСБМ). Праз рус. пра́зем ’тс’ (параўн. Крукоўкі, Уплыў, 87) з ням. Prasem ’тс’; крыніцай з’яўляецца лац. prasinus ад грэч. πράσινος ’светла-зялёны, фарбы цыбулі’ (Мацэнаўэр, LF, 14, 81; Фасмер, 3, 353).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Су́рык ’мінерал, у склад якога ўваходзіць свінец’, ’мінеральная фарба чырвона-карычневага колеру’ (ТСБМ). Паводле Булыкі (Лекс. запазыч., 95), магчыма, праз рус. су́рик з грэч. συριχόν ’сірыйскі фарбавальнік’, фіксуецца з 1679 г. Аб рус. слове гл. Фасмер, 3, 806.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нефры́т 1, ‑у, М ‑рыце, м.
Спец. Запаленне нырак.
[Ад. грэч. nephros — нырка.]
нефры́т 2, ‑у, М ‑рыце, м.
Спец. Малочнабелы або зеленаваты мінерал, які ідзе на выраб упрыгожанняў і інш.
[Ад. грэч. nephros — нырка.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бары́т, ‑ту, М ‑це, м.
Мінерал белага або шэрага колеру крышталічнай будовы, які выкарыстоўваецца для вырабу бяліл, эмалей, а таксама ў папяровай, гумавай вытворчасці і ў медыцыне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэнарды́т, ‑у, М ‑дыце, м.
Мінерал горка-салёнага смаку, які лёгка раствараецца ў вадзе і выкарыстоўваецца ў якасці сыравіны для содавай, шкляной і некаторых іншых галін прамысловасці.
[Ад уласн. імя.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слюда́, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Празрысты, слаісты мінерал, які прымяняецца ў тэхніцы. Параходы ў прыстанях-затонах Бралі нікель, золата, слюду. Шушкевіч. / у вобразным ужыв. Плыве, журчыць вада — Празрыстая слюда. Дзеружынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сердалі́к, ‑у, м.
Мінерал, каштоўны камень бледна-ружовага, чырвонага ці аранжавага колеру; разнавіднасць халцэдону. Але падкраўся коўш магутны, Калі світанкам мора спала — Сарваў з чала блакітнай бухты Карону з сердалікаў і апалаў. Арочка.
[Ад грэч. sárdion.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кварц, ‑у, м.
1. Вельмі распаўсюджаны ў зямной кары мінерал, які сустракаецца ў выглядзе крышталяў і суцэльнай зярністай масы; двухвокіс крэмнію. Звычайны кварц. Слюдзяны кварц.
2. Разм. Абпраменьванне кварцавай лямпай з лячэбнымі мэтамі. Назначыць кварц. Лячыць кварцам.
[Ням. Quarz.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
геліятро́п, ‑а, м.
1. Дэкаратыўная раслі; на сямейства агурочнікавых з ліловымі ці белымі пахучымі кветкамі.
2. Мінерал зялёнага колеру з чырвонымі крапінкамі, разнавіднасць халцэдону (служыць матэрыялам для дробных мастацкіх вырабаў).
3. Геадэзічны інструмент для дакладнага вымярэння гарызантальных вуглоў.
[Ад грэч. hēlios — сонца і tropos — паварот.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)