урасці́, -ту́, -це́ш, -це́; уро́с, урасла́, -ло́; зак.

1. у што. Па меры росту пранікнуць углыб, унутр.

Яблынькі добра ўраслі карэннем у глебу.

Хата па вокны ўрасла ў зямлю (перан.: моцна асела).

2. чым. Зарасці, парасці.

Двор урос травой.

|| незак. ураста́ць, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дадра́ць, -дзяру́, -дзярэ́ш, -дзярэ́; -дзяро́м, -дзераце́, -дзяру́ць; -дзяры́; -дра́ны; зак., што (разм.).

1. Скончыць драць.

Д. паперы.

2. Надраць дадаткова, да пэўнай меры.

Д. моху.

Д. бульбы.

3. Знасіць да дзірак (вопратку, абутак і пад.).

Д. боты.

|| незак. дадзіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

перавэ́ндзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., што.

1. Правэндзіць нанава, яшчэ раз.

2. Правэндзіць усё, многае.

3. Завэндзіць звыш меры, больш, чым патрэбна.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перанасе́лены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад перанасяліць.

2. у знач. прым. Населены густа, звыш меры, з лішнім насельніцтвам. Перанаселены раён.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Найса́ма ’звыш меры’: найсамо хужэй (ТС). Найвышэйшая ступень параўнання ад займенніка сам (сама), які сам ужываецца для перадачы найвышэйшай ступені прызнака, адпавядаючы па функцыі часціцы (прэфіксу) пай‑: само больша ’найбольшая’, само трудней ’цяжэй за ўсё’, тады найсамо хужэй ’звыш меры дрэнна’. Гл. ESSJ SG, 2, 591.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

палаві́нчаты, ‑ая, ‑ае.

1. Спец. Які складаецца з дзвюх розных частак, палавін.

2. перан. Пазбаўлены паслядоўнасці; кампрамісны. Палавінчатыя меры. Палавінчаты характар буржуазнай рэвалюцыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перагуля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак.

1. Прагуляць вельмі доўга, звыш меры, больш, чым патрэбна.

2. Згуляць паўторна, яшчэ раз. Перагуляць партыю ў шахматы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Перахро́ны ’грамаадвод; супрацьпажарныя меры’ (Сцяшк. Сл.)· З польск. piorunochron ’грамаадвод’ пры ад’ідэацыі бел. перасцярога (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

нако́лькі, прысл.

1. У якой ступені, меры.

Буду працаваць, н. хопіць здароўя.

2. Ужыв. як злучальнае слова:

а) у даданых дапаўняльных сказах.

Усё залежыць ад таго, н. пісьменнік можа выкарыстаць свой творчы патэнцыял.

б) у даданых дзейнікавых сказах.

Дзіўна, н. дажджлівае надвор’е адпавядала яго настрою.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гі́ра, -ы, мн. -ы, гір, ж.

1. Металічны груз пэўнай вагі, які выкарыстоўваецца ў якасці меры пры важанні, а таксама спартыўная прылада для практыкаванняў у цяжкай атлетыцы.

2. Вісячы груз для процівагі або прывядзення ў рух механізма.

Гадзіннік з гірамі.

|| прым. гірaвы́, -а́я, -о́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)