магні́т, -а і -у, М -ні́це, мн. -ы, -аў, м.
1. -а. Кавалак жалезнай руды або сталі, які мае ўласцівасць прыцягваць да сябе жалезныя або стальныя прадметы.
2. -у, перан. Тое, што прыцягвае, вабіць да сябе.
|| прым. магні́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
суха́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Высушаны кавалак хлеба, булкі, а таксама гатунак сухога печыва.
Пачак сухароў.
Малочныя сухары.
2. перан. Сухі (у 8 знач.), нячулы чалавек (разм.).
Не чалавек, а с.
|| прым. суха́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аддзяўбці́, ‑бу, ‑беш, ‑бе; ‑дзяўбём, ‑дзеўбяце; зак., што.
1. Аддзяліць, адкусіць дзюбай; здзяўбці (аб птушках).
2. Аддзяліць дзяўбаннем. Аддзяўбці кавалак лёду.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акра́ец, ‑райца, м.
Кавалак хлеба, пірага, булкі, адрэзаны ад непачатага краю. Акраец хлеба. Адрэзаць (адкроіць) акраец. □ На адным канцы століка ляжаў загорнуты ў далікатны абрус акраец хлеба. Колас. // Кавалак хлеба. Хоць ёсць у запасе ў нас леташні хлеб, Ды з новага ўраджаю Спяклі мы, і вось на вячэрнім стале Ляжыць перад намі акраец. Танк. // Паэт. Што‑н. падобнае на акраец хлеба. Акраец пачырванелага сонца ўжо ледзь віднеўся з-за эглайнаўскай вежы. Броўка.
•••
Свой акраец хлеба — хлеб, кавалак хлеба; хлеб як сродак існавання. Мець свой акраец хлеба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пля́са ’кавалак’ (гродз., Сл. ПЗБ). У выніку кантамінацыі польск. płosa ’палоска’ і плястар ’кавалак мёду’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ашчэ́пак, ‑пка, м.
Разм. Кавалак чаго‑н., які адкалоўся, адшчапіўся ад большага кавалка. У адной руцэ [першабытныя людзі] трымаюць вялікі кавалак мяса, а ў другой — тонкі і востры ашчэпак крэменю. В. Вольскі. // Кавалачак чаго‑н. разбітага. Ашчэпкі пасуды — работа выдатных калхідскіх ганчароў і керамікаў; манеты Аляксандра Македонскага, Нерона, Мітрыдата — па гэтым можна чытаць гісторыю Калхіды. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асма́лак, ‑лка, м.
Кавалак абвугленага дрэва, галавешка. Яловы асмалак. □ І не было тут жывога месца, Адно чорныя асмалкі абсечаных снарадамі ствалоў. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абша́рнік, ‑а, м.
Уладальнік вялікіх абшараў зямлі; памешчык. [Юліян Козіч] пачаў расказваць, які ладны кавалак зямлі адрэзалі яму ад масіваў былога абшарніка Едкі. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
магна́цтва, ‑а, н., зб.
Магнаты. Польскае магнацтва. □ Гандлявалі, аднак, не толькі фінансісты. Свой кавалак хацела выдзерці з зубоў цара і магнацтва. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жгут, -а́, М жгуце́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Эластычная гумавая трубка, бінт або іншы прадмет для перавязвання канечнасці, каб спыніць кровацячэнне.
Налажыць ж.
2. Туга скручаны кавалак тканіны, пучок саломы і пад.
Саламяны ж.
|| памянш. жгу́цік, -а, мн. -і, -аў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)