вы́шараваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., што.
Шаруючы, вычысціць, вымыць. [Прыбіральшчыца:] — Прыбрала я ўчора пакой. Памыла падлогу. Так ужо вышаравала, проста як новая. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́віднець, ‑ее; безас. зак.
Добра развіднець. Ужо вывіднела, у блізкім алешніку трашчаць сарокі, на прыбітай, па-летняму зялёнай траве — кропелькі расы. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́крыцца, ‑крыецца; зак.
Выявіцца, раскрыцца, стаць вядомым. [Студэнт] ідзе і думае, што час ужо канчаць гэтыя начныя спатканні, пакуль усё не выкрылася. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́пхаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Штурхаючы, прымусіць выйсці. Міхал ужо не памятае, калі ён выпхаў з кватэры Хвядоса Бычка. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разлайда́чыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.
Разм. Разленавацца, стаць лайдаком. Ад сына, відаць, ужо помачы не чакай: скруціўся з дому, разлайдачыўся, распіўся. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Васпа́ня, васпа́ні ’зваротак пані’ (Нас., Касп., БРС, Бір. Дзярж., Гарэц.). Запазычанне з польск. (параўн. ва́спа́н < waspan). Магчыма, таксама, што гэта ўтварэнне на базе запазычанага ва́спа́н ужо ў беларускай мове. Параўн. ва́спа́н, ва́са́н. Рус. дыял. васпа́ня ’васпані’ (смал.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Зэ́ґар ’гадзіннік’ (Нас.), заґарак ’тс’ (Сл. паўн.-зах.). З польск. zegar, zegarek ’тс’ (< ням. Seiger ’вадзяны ці пясочны гадзіннік’ у XVI ст., Брукнер, 651), ужо ў ст.-бел. закгаръ (1510 г.). (Булыка, Запазыч., 121; Гіст. лекс., 115).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Лебядні́цы, лебэдшцы ’летнія раі пчол’ (ельск., Анох.). Да лебяда^ 2 (гл.). Названы так таму, што ў другой палавіне лета ў асноўным меданосныя краскі ужо адцвітаюць, і меншая колькасць нектару асацыіруецца з беднасцю харчавання (з «хлебам з лебяды»).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таўжэ́ш ’няўжо, хіба’ (Скарбы), таўжэ́ш ’вядома, канечне’ (шчуч., З нар. сл.). З *та‑ўжэ‑ж, параўн. та ўжэ(ж) ’няўжо ж, ды ўжо’ (Сцяшк. Сл.), гл. та, ужо, ж(а); адрозненні ў семантыцы звязаны з інтанацыйным суправаджэннем.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
А́пка ’пятля для кручка’ (Жд.). З польск. haftka ’кручок з пяцелькаю’ праз этапы гафтка (гл.) > (г)аптка. Параўн. гафтачка, гаптачка, гапачка. Польскае слова сустракаецца і без пачатковага h ужо ў старапольскай мове. Супрун, Веснік БДУ, 1971, 3, 73.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)