схваста́ць, схвашчу, схвошчаш, схвошча; зак.
Разм.
1. што. Сасцёбаць, хвошчучы чым‑н. Схвастаць лісце з куста.
2. каго. Збіць, хвошчучы чым‑н. [Брат] абапёрся аб стол, так і прастаяў. Аказваецца, белапалякі схвасталі розгамі, што не можа сесці. Баранавых. Тоня .. схвастаў ламачынаю свайго каня. Чорны.
3. што. Хвошчучы, знішчыць, сапсаваць што‑н. [Янка:] — Чуць твой пруток не схвастаў. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скале́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.
1. каго. Учыніць каму‑н. цяжкае калецтва, зрабіць калекам. Адмаўчалася Зося. Не пікнула нават, абы толькі паляжаць яшчэ дзянёк, каб не скалечыць сябе на ўсё жыццё. Крапіва. [Савасцянчык:] — Кінуць жывёлу на дажджы... Хамут жа намокне, вы ж каня скалечыце, пакуль да сваёй Лонвы даедзеце. Пташнікаў. // што. Сапсаваць што‑н., пашкодзіць. І мы парашылі машыну разбіць, скалечыць так, каб ні адна дэталь не магла быць скарыстана. Шамякін. [Лора:] — Тыя прафесары, што вучылі мяне, скалечылі мой голас назаўсёды. Вітка.
2. перан.; што. Маральна знявечыць, сапсаваць. Скалечыць душу. □ Спрактыкаваны педагог, .. [Адам Юр’евіч] добра ведаў, што дзіцячы розум вельмі лёгка можна скалечыць няправільным выхаваннем, і стараўся, каб яго дзеці з маленства пранікаліся павагай да людзей працы. Майхровіч. З болем гляджу на чалавека, якога знявечыла, скалечыла жыццё, і хочацца яму памагчы. Вярцінскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
памаро́зіць, ‑рожу, ‑розіш, ‑розіць; зак., каго-што.
1. Даць замерзнуць, знішчыць, сапсаваць марозам усё, многае або ўсіх, многіх. Памарозіць усю бульбу. Памарозіць людзей. // Абмарозіць. Памарозіць вушы. □ [Партызаны] расшпільвалі аб’інелыя белыя каўняры, церлі рукавіцамі шчокі і насы, пасля знімалі рукавіцы, клалі на лавы, на стол і церлі шчокі пальцамі — памарозілі. Пташнікаў.
2. і без дап. Марозіць некаторы час. Некалькі дзён памарозіла, а потым адпусціла. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
угро́біць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; зак., каго-што.
Разм.
1. Груб. Забіць. — А ты чаго маўчыш — вызверыўся .. [Кашын] на Севу. — Табе напляваць, што мяне бэсцяць і ўгробіць збіраюцца! Карпаў.
2. Сапсаваць, вывесці з ужывання. [Ладуцька:] — Паўтаратонку ўгробілі, дык цяпер вазі іх,.. Хадкевіч.
3. перан. Загубіць, праваліць (якую‑н. справу і пад.). [Гаруноў:] — Дык што ж гэта ты, Андрэй Максімавіч, праваліў? Ты разумееш, якую ты прапанову ўгробіў? Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Разразі́ць ’растрывожыць’: пабіў калена і так разразіў рану, што аж гніць пачала (Сцяшк. Сл.), розразі́ць ’сапсаваць, атруціць’ (ТС), з іншым трываннем, разража́ць ’раздражняць’ (Ян.), ’узбуджаць’ (Юрч.), разража́цца ’запаляцца, чырванець’ (воран., Сл. ПЗБ). Ад раз- і разіць (гл.). Паводле Варбат (Зб. Трубачову, 26), сюды ж рус. дыял. разрази́ть ’растрывожыць, растравіць (рану)’, ’раздражніць, расстроіць’, укр. разрази́ти ’раздражніць, растравіць’ (< прасл. *orzraziti), а таксама стараж.-рус. раздразити ’разбіцца’, ст.-польск. rozdrazic się ’тс’, ст.-слав. роздразити ’разбіць’ з выдзяленнем асновы *draziti > *dražiti, гл. дражніць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
излома́ть сов.
1. злама́ць, палама́ць;
2. перен., разг. (испортить) сапсава́ць; (искалечить) скале́чыць; (изуродовать) зняве́чыць;
3. (изнурить, измучить — о болезни, тяжёлой дороге и т. п.) разг. заму́чыць, зму́чыць, знясі́ліць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зма́заць, зма́жу, зма́жаш, зма́жа; змаж; зма́заны; зак.
1. гл. мазаць.
2. каго-што. Пакрыць слоем чаго-н. тлустага, вадкага.
З. завесы ў дзвярах.
З. драпіну ёдам.
3. што з чаго. Размазаць, сцерці.
З. фарбу рукой.
4. перан., што. Зрабіць невыразным, расплывістым, пазбавіць пэўнасці і вастрыні; сапсаваць, звесці на нішто (разм.).
З. пытанне.
5. каго (што) па чым і без дап. Моцна стукнуць (разм., груб.).
З. па твары.
|| незак. зма́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. зма́зка, -і, ДМ -зцы, ж. (да 2 знач.) і зма́званне, -я, н. (да 2—4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пакале́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго-што.
Скалечыць сябе або каго‑, што‑н., зрабіць калекай. Пакалечыць коней. Пакалечыць дрэвы. □ У Карэлічах няма такой хаты, каб каго не пакалечылі або не забілі фашысты. Гурскі. / у безас. ужыв. [Клава:] — Пакалечыла як цябе!.. Божа!.. А ў нас казалі, што цябе забілі. Асіпенка. // перан. Маральна сапсаваць каго‑н. — Эх ты, Антон! Як не сорам, — пачырванеўшы, загаманіў настаўнік, — час цябе пакалечыў, зусім інакшым быў даўней. Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пабі́ць, -б’ю́, -б’е́ш, -б’е́; -б’ём, -б’яце́, -б’ю́ць; -бі́; -бі́ты; зак.
1. гл. біць.
2. каго (што). Забіць у якой-н. колькасці, перабіць.
Ён сотні ворагаў пабіў.
3. каго (што). Перамагчы ў спаборніцтве, гульні, спрэчцы.
У штурханні ядра ён пабіў усіх.
4. што. Пашкодзіць (пасевы і інш.).
Град пабіў жыта.
5. што. Разбіўшы, знішчыць, паламаць што-н. адно або ўсё, многае.
П. талерку.
П. пасуду.
6. што. Сапсаваць, пашкодзіць (пра воспу, моль і пад.).
Моль пабіла паліто.
Воспа пабіла твар.
7. што. Узнікнуць; усыпаць або пакрыцца чым-н.
Бровы пабіла сівізна.
8. што. У картачнай гульні: пакрыць карту партнёра старшай картай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
повреди́ть сов.
1. (кому, чему) пашко́дзіць;
со́лнце вам не повреди́т со́нца вам не пашко́дзіць;
2. (испортить) папсава́ць, сапсава́ць; пашко́дзіць; (искалечить) пакале́чыць;
повреди́ть механи́зм папсава́ць механі́зм;
◊
не повреди́т (не помеша́ет) не пашко́дзіць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)