Дабра́нач ’добрай ночы’ (БРС, Нас., Касп.). Укр. добра́ніч. Паводле Кюнэ (Poln., 51), запазычанне з польск. dobranoc (аб запазычанні сведчыць, паводле Кюнэ, націск). Усх.-слав. словы па форме (‑ноч замест ‑ноц) былі адаптаваны да адпаведных сваіх лексем. Параўн. дабра́нец (гл.), дабра́нац (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Надзянькі́ прысл. ’адпачынак у свята’: Добра падрабʼіласʼа, цʼапʼер схаджу да Йулʼи надзʼянкʼи (воран., Сцяшк. Сл.). Утворана са спалучэння на дзень, суфіксацыя на ‑кі, характэрная для прыслоўяў, параўн. удоўжкі, ушыркі, навелічкі і пад.; у якасці ўзору выкарыстана наначкі ’на цэлую ноч’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

таямніца, тайна, таемнасць, сакрэт; тайніца (разм.); загадка, ноч, пацёмкі (перан.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

зле́жаць сов., разг. улежа́ть;

хі́ба ~жыш цэ́лую ноч на адны́м баку́ — ра́зве улежи́шь це́лую ночь на одно́м боку́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

но́чанька, ‑і, ДМ ‑ньцы; Р мн. ‑нек; ж.

Нар.-паэт. Ласк. да ноч. Ночанька мая ты, Водблеск глыбіні! Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бяззо́рны, ‑ая, ‑ае.

На якім не відаць зор, з нябачнымі зоркамі. Бяззорнае неба. □ Стаяла бяззорная, па-асенняму цёмная ноч. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зле́жаць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак.

Разм. Змагчы праляжаць некаторы час у адным становішчы. Хіба злежыш цэлую ноч на адным баку?

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гле́дзячы,

Дзеепрысл. цяпер. ад глядзець.

•••

На ноч гледзячы — позна вечарам, напроці ночы (ісці, адпраўляцца).

Расці на лес гледзячы гл. расці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ваўчы́ха, ‑і, ДМ ‑чысе, ж.

Тое, што і ваўчыца. Настане ноч — і ўсюды ціха, Хіба завые дзе ваўчыха. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́зарыць, ‑рыць; зак.

Стаць ясным, зорным (пра неба). [Нічыпар:] — Бачыце, як неба вызарыла. У такую ноч і пешкі прайсціся хораша... Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)