пазы́бвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Зыбацца час ад часу. Зараснікі сталі радзейшымі, грунт пад нагамі пазыбваўся. Беразняк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
караткано́жка, ‑і, ДМ ‑жцы; Р мн. ‑жак; ж.
Разм. Пра чалавека або жывёліну з кароткімі нагамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жураўлепадо́бныя, ‑ых.
Атрад птушак з доўгімі нагамі, шыяй і дзюбай, да якога адносяцца журавель, драфа і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адма́хвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да адмахнуцца.
•••
Адмахвацца рукамі і нагамі — наадрэз адмаўляцца ад каго‑, чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
таўстано́гі, ‑ая, ‑ае.
З тоўстымі нагамі. З ланцуга, прывязанага да дрэва, рвалася малое, але таўстаногае ваўчанё. Федасеенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
э́му, нескл., м.
Вялікая птушка атрада казуараў з буравата-шэрым апярэннем і доўгімі трохпальцымі нагамі; аўстралійскі страус.
[Парт. ema — страус.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Стры́баць ‘скакаць’ (Ласт.), стрыбуля́ць ‘ісці падскокваючы’ (хойн., Шатал.); сюды ж стрыбо́к ‘скок, скачок’, стры́баўка, стры́бля ‘страказа’ (Ласт.), стрыбутне́йшы ‘здаравейшы, мацнейшы’ (Ян.). Параўн. укр. стриба́ти ‘скакаць’, стрибо́к ‘скачок’. Прасл. дыял. *stribati ‘скакаць’, роднаснае літ. stribuliúoti ‘падскокваць, скакаць’ (ЕСУМ, 5, 439), якое Лаўчутэ (Балтизмы, 132) лічыць крыніцай запазычання аднаго з дзеясловаў. Параўн. таксама літ. stripuliúoti, strãpaliuoti ‘тс’, звязаныя з strapulnė́ti ‘стукаць нагамі’ (Куркіна, Этимология–1974, 52), што дазваляе ў аснове названых слоў бачыць гукаперайманне, параўн. стропаць, тро́паць ‘стукаць нагамі’ (гл.), дры́паць ‘часта пераступаць нагамі’ (Скарбы) і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
брыка́цца, ‑а́ецца; незак.
1. Біць нагамі, брыкаць. Конь спачатку не хацеў насіць чалавека на сваёй спіне, іржаў, брыкаўся. Бядуля. // Брыкаць адзін другога. Коні пачалі брыкацца. // Мець звычку біць нагамі, брыкаць. Гэты конь брыкаецца. // Рабіць рэзкія рухі, дрыгаць нагамі, жадаючы вызваліцца (пра чалавека). Дзяўчаты з рогатам неслі хлопца да рэчкі, той брыкаўся, крычаў. Гурскі.
2. перан. Разм. Упарціцца, упірацца. [Максім:] — З выгляду здаецца — «ані вэзь», брыкаецца, абражаецца, а скончыць тым, што прыгорнецца да цябе. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ту́птаць ‘працаваць дома; таптацца, хадзіць цэлы дзень паціху, не спяшаючыся’ (Федар. 4, Сцяц., Сцяшк. Сл., Скарбы), ‘біць капытамі’ (Нар. Гом.), ту́птаці ‘хадзіць, тупаць’ (ТС), ст.-бел. туптати ‘тс’ (ГСБМ); сюды ж тупата́ць, тупаце́ць ‘стукаць нагамі’ (ТСБМ), тупота́ти ‘тс’ (Вруб.). Параўн. укр. ту́птати ‘таптацца, хадзіць узад і ўперад’, тупота́ти ‘часта тупаць’, тупоті́ти ‘тс’, рус. дыял. тупоте́ть, тупоти́ть ‘стукаць нагамі’, польск. tuptać ‘таптацца дробнымі крокамі’, ‘мітусіцца’, tupotać ‘таптаць’, ‘тупацець, тупаць’, в.-луж. tupotać ‘перабіраць нагамі’, макед. тупти ‘стукаць, удараць’, ‘біцца (аб сэрцы)’, балг. туптя́ ‘тс’, ‘працаваць (аб маторы)’. Дзеясловы суадносяцца з тупат (гл.), што да *tъpъtъ/*tupotъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бу́сел, -сла, мн. буслы́, -о́ў, м.
1. Вялікая пералётная птушка з доўгай прамой чырвонай дзюбай і доўгімі чырвонымі нагамі.
Б. даўгакрылы.
Белы б.
Чорны б.
2. Высокая бутэлька гарэлкі (уст., разм.).
На стале стаялі два буслы гарэлкі.
|| прым. буслі́ны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Б. клёкат.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)