ахвя́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Уст. Які прыносіцца ў ахвяру. Ахвярная жывёла. Ахвярная кроў.
2. На які прыносяць ахвяры. Ахвярны агонь. Ахвярны стол.
3. перан. Гераічны, самаадданы. Ахвярны чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крыва́віцца, ‑віцца; незак.
Выдзяляць кроў; кроватачыць. Але ісці яму яшчэ было трудна і няможна: ад хады зноў крывавілася б рана. Колас. Па твары скрозь крывавілася абдзёртыя пляміны. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крывяны́, ‑ая, ‑ое.
Які мае адносіны да крыві (у 1 знач.). Крывяны ціск. // Які складаецца з крыві, змяшчае ў сабе кроў. Крывяная капля. // Прыгатаваны з крыві. Крывяная каўбаса.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́сака, ‑і, ДМ ‑сацы, ж.
1. Спец. Цукрыстая вадкасць, якая выдзяляецца вясной з надрэзанай драўніны.
2. Разм. Кроў, што цячэ з разбітага носа. Пасаку спусцілі з носа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закансервава́ць, ‑рвую, ‑рвуеш, ‑рвуе; зак., што.
1. Падвергнуць кансерваванню, зрабіць кансерваваным. Закансерваваць вішні. Закансерваваць кроў.
2. Часова прыпыніць будаўніцтва, дзейнасць чаго‑н.; паставіць на кансервацыю. Закансерваваць будаўніцтва. Закансерваваць завод.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэ́зус-фа́ктар, ‑у, м.
Спец. Асобае рэчыва, якое змяшчаецца ў крыві малпы рэзус і большасці людзей і абумоўлівае сумяшчальнасць крыві маці і плода, донара і таго, каму пераліваюць кроў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смакта́ць несов., в разн. знач. соса́ть;
с. малако́ — соса́ть молоко́;
с. цуке́рку — соса́ть конфе́ту;
с. цыгарэ́ту — соса́ть сигаре́ту;
п’я́ўка смо́кча кроў — пия́вка сосёт кровь;
◊ с. кроў — соса́ть кровь;
с. ла́пу — соса́ть ла́пу;
чарвя́к смо́кча — (каго) червь сосёт (кого)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Расо́л ’салёная вада для засолкі; вадкасць з салёных агуркоў, буракоў, капусты’ (ТСБМ, Нас., Касп.; ашм., Стан.; Шат., Сл. ПЗБ, Ян.), росо́л ’тс’ (ПСл, ТС), ’расольнік’ (Ян.), расо́л ’страва з адвару’ (Варл.), ’кроў; вадкасць з носа’ (Нас.). Параўн. укр. росі́л ’від ежы’, рус. розсол, росо́л, россо́л ’тс’, польск. rosół, чэш. rosol ’студзень’, славац. rôsol ’тс’, славен. razsol ’сок з квашанай гародніны’, серб.-харв. ра́со̑л ’тс’, балг. разсо́л ’тс’. Утворана ад *roz‑sol‑, што ад *orz‑sol‑ з далейшай асіміляцыяй ‑z‑ і спрашчэннем групы ‑ss‑ > *ros‑sol‑ > rosol‑ у значэнні ’вада, дзе рас- пусцілі соль’. Значэнне ’кроў’ хутчэй за ўсё пад уплывам ю́шка ’вадкае ў страве; кроў’. Паводле Віткоўскага (Зб. Русэку, 240), слова са значэннем ’страва’ запазычана ва ўсходнеславянскія мовы з польскай, параўн. аднак сцвярджэнне Конюш (ABSl, 29, 120): “tylko na Litwie ’zupa z mięsa z krupami’ nazywa się rosołem”.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перапу́шчаны ’ператоплены’ (Скарбы), перапусці́ць ’ператапіць (пра тлушч)’ (карэл., Шатал.). Да пушча́ць ’дазваляць вольна цячы’: пушчаць кроў (Нас.), магчыма, польск. przepuścić ’ператапіць’, першапачаткова — ’пускаць праз што-небудзь (цераз вароты, праз вузкую адтуліну, рэшата і пад.)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
трэ́снуты, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Які трэснуў, з трэшчынай. [Яўсей] усміхнуўся, з трэснутай губы прасачылася кроў, падбітае вока заплыло пухлінай. Паўлаў.
2. перан. Надтрэснуты (пра голас). — Спрабуйце! — сказаў трэснутым голасам [Прыстром]. Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)