калянда́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Сістэма лічэння дзён у годзе.
Юліянскі к. (старога стылю). Грыгарыянскі к. (новага стылю).
2. Табліца або кніжка з пералікам усіх дзён года (з рознымі даведачнымі звесткамі).
Настольны к.
Адрыўны к.
3. Размеркаванне па днях, месяцах асобных відаў дзейнасці.
К. заняткаў.
К. футбольных гульняў.
|| прым. калянда́рны, -ая, -ае.
К. год.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыме́жны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца, размяшчаецца каля мяжы. Прымежная вёска. □ [Гарадок] круглыя суткі ў любую пару года жыве напружана-баявым жыццём, і кожны кавалачак прымежнай зямлі — .. знаходзіцца пад няспынным наглядам. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
секта́нцкі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да сектанта, сектанцтва. Кожную нядзелю выступае з Евангеллем у руках і «праведнік» Стэфан Сяліцкі. А сам да 1937 года быў кіраўніком сектанцкай абшчыны. Гаўрылкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ни́зший
1. превосх. ст. найніжэ́йшы;
ни́зшая температу́ра го́да наблюда́лась в январе́ найніжэ́йшая тэмперату́ра го́да назіра́лася ў сту́дзені;
ни́зший сорт табака́ найніжэ́йшы гату́нак тытуню́;
2. (простейший) ніжэ́йшы;
ни́зший тип живо́тных ніжэ́йшы тып жывёл;
3. (начальный, младший) ніжэ́йшы;
ни́зшее образова́ние уст. ніжэ́йшая адука́цыя;
ни́зшая до́лжность ніжэ́йшая паса́да.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ле́ташні, ‑яя, ‑яе.
Які мае адносіны да мінулага года; мінулагодні. З другімі, чым раней, пачуццямі ўязджаў цяпер Паходня ў Мінск. Леташнія перажыванні даўно ўлягліся. Хадкевіч. Тут было над чым задумацца, бо, нягледзячы на леташнія поспехі, сёе-тое ў брыгадзе не клеілася. Шыловіч. // Які застаўся, захаваўся ад мінулага года. Сям-там выступалі з-пад снегу жоўтыя плямы пясчанай зямлі, мёртвыя цыбуры пабітых марозам красак і засохлыя вусікі леташняй травы. Колас. Ціха журчала ў лозах вада, шапацеў леташні сухі чарот. Краўчанка. // Такі самы, як і ў мінулым годзе. Вясна ў Прусах надыходзіла дакладна такая ж, як і леташняя. Сергіевіч. // у знач. наз. ле́ташняе, ‑яга, н. Тое, што было ў мінулым годзе, засталося ад мінулага года.
•••
Як леташні снег (патрэбен) гл. снег.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жні́вень ’8‑ы месяц года’. Рус. жневень ’іржышча’. Назва месяца, замацаваная ў 10‑х гадах XX ст. (Гіст. мовы, 2, 139) паводле с.-г. работы. Параўн. уст. в.-луж. žnjeńc ’жнівень’, ням. Erntemonat ’тс’. Адсубстантыўнае ўтварэнне з суфіксам ‑ень (Сцяцко, Афікс. наз., 152).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
навабра́нскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да навабранца, навабранцаў. Руневіч успомніў свой апошні спектакль, у лютым трыццаць дзевятага года, калі ўжо Толя быў дома, а ён, Алесь, чакаў навабранскай павесткі. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чвэ́рцевы, ‑ая, ‑ае.
1. Які з’яўляецца чвэрцю чаго‑н.; мерай у чвэрць. Чвэрцевая паўза.
2. Які мае адносіны да чвэрці (у 2 знач.); звязаны з заканчэннем чвэрці навучальнага года. Чвэрцевыя адзнакі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нулёўка, ‑і, ДМ ‑лёўцы; Р мн. ‑лёвак; ж.
Разм.
1. Машынка для стрыжкі нагала.
2. Падрыхтоўчы клас пры пачатковай школе да 1926 года.
3. м. і ж. Вучань (вучаніца) такога класа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
забудава́цца, ‑дуюся, ‑дуешся, ‑дуецца; зак.
1. Пасяліўшыся, паставіць будынкі. У Скіп’ёўскім Пераброддзі аселі і забудаваліся пасля восені дзевяцьсот семнаццатага года тутэйшыя беззямельцы і бясхатнікі. Чорны.
2. Аказацца запоўненым, занятым будынкамі. Ускраіны забудаваліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)