сце́рці, сатру́, сатрэ́ш, сатрэ́; сатро́м, сатраце́, сатру́ць; сцёр, сце́рла; сатры́; сцёрты; зак., што.
1. Тручы, зняць, счысціць што-н. з паверхні; выцерці; зрабіць чыстым.
С. пыл са стала.
2. Выціраючы, саскрэбваючы, знішчыць (што-н. напісанае, намаляванае і пад.).
С. малюнак гумкаю.
3. Дотыкам, трэннем пашкодзіць, зрабіць рану на чым-н.
С. нагу.
4. Тручы, раздрабніць, ператварыць у аднародную масу.
С. перац на парашок.
5. Трэннем апрацаваць (пра лён).
|| незак. сціра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. сціра́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зачы́сціць, ‑чышчу, ‑чысціш, ‑часціць; зак., што.
Спец. Зрабіць гладкім, роўным, зняўшы частку паверхні, няроўнасці. З ачысціць шклом гронкі нажа. // Спецыяльна апрацаваць якую‑н. паверхню (для склейвання і пад.). Зачысціць гуму рашпілем. // Агаліць, зняўшы ізаляцыю, акаліну і пад. Зачысціць кантакты. □ Ігнат Пятровіч.. адвінціў нейкія вінцікі, агледзеў лямпы, зачысціў правады,.. і прыёмнік загаварыў нармальна. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
начаса́ць 1, ‑чашу, ‑чэшаш, ‑чэша; зак.
1. чаго. Атрымаць часаннем 1 у якой‑н. колькасці. Начасаць ільну.
2. Разм. Зачасаць валасы на лоб, вушы, скроні. // Пышна ўзбіць валасы для прычоскі.
начаса́ць 2, ‑чашу, ‑чэшаш, ‑чэша; зал., чаго.
Апрацаваць, нарыхтаваць часаннем 2 у якой‑н. колькасці. А пасля [хлопец] узяў начынне, начасаў сухога клёну, абстругаў калодкі роўна. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фрэзерава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што і без дап.
Апрацаваць (апрацоўваць) фрэзай. [Чыкуноў:] — Дапамагае.. [кандуктар] у рабоце вельмі добра! Скажам, фрэзеруеце вы кранштэйн. Колькі часу трэба на разметку? Ага, сорак пяць мінут. Дык вось, кандуктар зберагае гэтыя сорак пяць мінут, усе да адзінай. Васілёнак. [Іван Фёдаравіч:] — Улічы [Шмыг], што толькі восем-дзесяць дзён у месяц будзеш фрэзераваць. Астатні час — тачыць цэнтраболт... Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перагна́ць, -ганю́, -го́ніш, -го́ніць; -гані; -гна́ны; зак.
1. каго-што. Гонячы, перамясціць; пераправіць.
П. кароў на другое поле.
П. лодкі на другі бераг.
2. каго-што. Тое, што і абагнаць (у 1 знач.).
Легкавая машына перагнала грузавую.
П. у поспехах (перан.).
3. што. Апрацаваць, раздзяляючы на састаўныя часткі награваннем, кіпячэннем.
П. нафту.
|| незак. пераганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. пераго́н, -у, м. (да 1 знач.) і пераго́нка, -і, ДМ -нцы, ж. (да 1 і 3 знач.).
|| прым. пераго́нны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.) і пераго́начны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Перагонны апарат.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
замацава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е; -цу́й; -цава́ны; зак.
1. што. Зрабіць нерухомым, устойлівым (прывязаўшы, прыбіўшы і пад.).
З. канат.
З. дэталь на станку.
2. перан., што. Зрабіць трывалым, устойлівым.
З. веды.
З. дасягненні.
3. што. Апрацаваць замацавальнікам (спец.).
З. фотаздымак.
4. каго-што за кім-чым. Забяспечыць чые-н. правы, уладу на каго-, што-н., устанавіць якія-н. абавязкі.
З. зямлю за сялянамі.
З. за групай кансультанта.
|| незак. замацо́ўваць, -аю, -аеш, -ае; наз. замацо́ўванне, -я, н.
|| наз. замацава́нне, -я, н.
|| прым. замацава́льны, -ая, -ае (да 3 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перапрацава́ць, ‑цую, ‑цуеш, ‑цуе; зак.
1. што. Ператварыць у што‑н. у працэсе апрацоўкі. Перапрацаваць зялёную масу на муку. Перапрацаваць лён. □ У бліжэйшыя гады мне хочацца перапрацаваць лібрэта «Андрэй Касценя» ў паэму і закончыць задуманыя мной дзве трылогіі!.. Глебка.
2. што. Дадаткова апрацаваць, унесці якія‑н. змены, дадаткі. Перапрацаваць рукапіс. Перапрацаваць праект. // перан. Вывучаючы, творча ўспрыняць, засвоіць.
3. без дап. Папрацаваць даўжэй, чым было вызначана.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запа́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак.
1. каго (што). Гарачынёй або парачы ў лазні давесці да знямогі (разм.).
2. каго (што). Стаміць шпаркай або працяглай яздой, хадой, цяжкай працай (разм.).
З. каня.
3. што. Апрацаваць парай або абліць варам, пакласці ў кіпень для чаго-н. (спец.).
З. дзежку.
4. што. Заліць варам, каб размякчыць, распарыць (пра сухі корм).
З. мякіну.
|| незак. запа́рваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. запа́рванне, -я, н. (да 3 знач.) і запа́рка, -і, ДМ -рцы, ж. (да 3 знач.).
|| прым. запа́рачны, -ая, -ае (да 3 знач.) і запа́рны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
распа́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.
1. Апрацаваць парай, варам для ачысткі, размякчэння і пад. Распарыць зерне. □ [Валодзя] выразаў кавалак дубовай кары і распарыў яго. Федасеенка. З грабу высек палазы Ды загнуў, як рожкі, Ды распарыў ён вязы, Выгабляваў дошкі. Бялевіч.
2. Моцна прагрэць, мыючы ў лазні з парай. Распарыць цела. // Разм. Разагрэць да поту; разгарачыць. Чарка гэта была не першая.. Капейка, відаць, і сам палічыў, што ўжо даволі распарыў мужыка. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распрацава́ць, ‑цую, ‑цуеш, ‑цуе; зак., што.
1. Падрыхтаваць глебу для пасеву, пасадкі, старанна апрацаваць. Дзед, каб атрымаць большы надзел, пераехаў на зарослыя хмызнякамі дзірваны ды пасекі, якія думаў з часам распрацаваць. Танк.
2. Стварыць што‑н. на аснове абагульнення пэўных звестак, вопыту, вывучэння і пад. Лёня паклікаў сяброў убок і распрацаваў план дзеянняў. Ваданосаў. // Усебакова вывучыць, даследаваць; апісаць; выпрацаваць. Распрацаваць тэрміналогію. □ За нейкіх дзесяць месяцаў Шчакаціхін распрацаваў самастойны курс гісторыі беларускага мастацтва. Ліс.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)