Ту́быль ‘мноства, грамада’: вы́дзьвінулі ту́быльлю на луг — зу пуўдня сена схвацілі (Юрч.). Няясна. Магчыма, балтызм, параўн. літ. tūlýbė ‘мноства’ з перастаноўкай зычных. Параўн., аднак, фармальна і тэрытарыяльна блізкія, але адрозныя па семантыцы рус. дыял. ту́боль ‘смецце, адходы’, ‘лухта’, ту́баль ‘глупства’, ту́больный ‘бесталковы, дурны’ (СРНГ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прорва́ть сов.

1. (продырявить) прарва́ць, мног. папрарыва́ць, прадра́ць, прадзе́рці, мног. папрадзіра́ць;

прорва́ть носо́к прадра́ць (прадзе́рці) шкарпэ́тку;

2. в др. знач. прарва́ць, мног. папрарыва́ць;

прорва́ть плоти́ну прарва́ць плаці́ну;

прорва́ть ли́нию оборо́ны неприя́теля воен. прарва́ць лі́нію абаро́ны во́рага;

он до́лго молча́л, но тут и его́ прорва́ло безл., разг. ён до́ўга маўча́ў, але́ тут яго́ прарва́ла;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прарва́ць сов.

1. в разн. знач. прорва́ть;

п. панчо́ху — прорва́ть чуло́к;

вада́ ~ва́ла плаці́ну — вода́ прорвала́ плоти́ну;

п. варо́жую блака́ду — воен. прорва́ть вра́жескую блока́ду;

2. с.-х. прореди́ть, продёргать;

п. буракі́ — прореди́ть (продёргать) свёклу;

3. безл., разг. прорва́ть;

ён до́ўга маўча́ў, але тут і яго́ ~ва́ла — он до́лго молча́л, но тут и его́ прорва́ло

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хай разг.

1. частица пуска́й, пусть;

х. е́дзе, калі́ хо́ча — пуска́й (пусть) е́дет, е́сли хо́чет;

х. так! — пуска́й (пусть) так!;

2. частица (при призыве, пожелании) да;

х. жыве́ дру́жба! — да здра́вствует дру́жба!;

3. союз уступ. пуска́й, пусть;

х. я памылі́ўся, але́ памы́лку гэ́ту я вы́правіў — пуска́й (пусть) я оши́бся, но оши́бку э́ту я испра́вил

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Аддратва́ць ’крэпка пабіць (кнутом)’ (Шат.). Магчыма, ад дратва ’прасмалены канат’, але гэта вельмі прафесійная назва. Калі лічыць, што ад‑дратаваць паходзіць ад першаснага драць, марфалогію дзеяслова цяжка вытлумачыць, не прыняўшы версіі аб кантамінацыйным паходжанні слова на аснове тратаваць (< польск. tratować) і драць (Міхневіч, БЛ, 1973, 3, 60).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Асто́яцца ’ўтрымацца на нагах; адстаяцца (пра вадкасць)’ (БРС, Сцяц.). Укр. стар. остоятися ’тс’. Магчыма, з ст.-рус. отстоятися; націск указвае на пазнейшы, хутчэй польскі ўплыў (параўн. польск. ostoja ’аснова’, а таксама астоя ’база’, Шакун, Гісторыя, 313). Сувязь з стаяць (гл.) безумоўная, але гісторыя гэтага ўтварэння няясная.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Бато́г ’бізун’ (Тарн.), бату͡ог (Бесар.). Укр. баті́г ’тс’, рус. бато́г, польск. batog, чэш. batoh. Лічыцца вытворным ад бат (гл.). Фасмер, 1, 134; Шанскі, 1, Б, 56–57; Слаўскі, 1, 28. Але ёсць думкі аб запазычанні гэтага слова з усходніх моў, што не пераконвае (Фасмер, там жа).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Бурждэ́нк! ’бразь, хлоп, бух!’, бурждэ́нкнуць ’кінуць, бразнуць’ (Арх. Бяльк., слонім.). Бясспрэчна, гукапераймальнае, але, зыходзячы з формы, можна думаць пра запазычанне з польск. мовы. Параўн. польск. гукапераймальныя ўтварэнні: brzdęk!, brzdęknąć, brzdąkać і г. д. (гл. Варш. сл., 1, 217). Да польск. слова гл. яшчэ Слаўскі, 1, 46.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Буслік ’сто грамаў гарэлкі’ (Інстр. III). Няясна. Можа, ёсць сувязь з бусава́ць, буса́ць ’п’янстваваць’ (гл.). Параўн. яшчэ рус. бусла́й ’чалавек, які любіць пагуляць, павесяліцца, гуляка’ (гэта, аднак, можа быць і іншага паходжання, гл. Фасмер, 1, 251). Не выключаецца і сувязь з бу́сел, але якая тут матывацыя?

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Біку́р ’бізун’ (Бяльк.). Няяснае слова. Можа, таго ж паходжання, што і ўкр. боку́ри скураны пояс’, букурі́я ’вузкі рамень, пояс’ (а гэта з рум. мовы, гл. Рудніцкі, 1, 164). Але параўн. польск. арго bichur ’бізун’, чэш. арго bikor і г. д., якія Будзішэўска (Zarg., 69) звязвае з біць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)