закруці́цца, -учу́ся, -у́цішся, -у́ціцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Завіцца (пра валасы).
Валасы закруціліся.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абматацца, абвіцца вакол чаго-н.
Пуга закруцілася вакол пугаўя.
3. Абматаць, абгарнуць сябе чым-н.
З. ў коўдру.
4. Стаміцца, змучыцца ад розных клопатаў (разм.).
Столькі спраў, зусім закруціўся.
5. Пачаць круціцца.
Кола закруцілася.
|| незак. закру́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
засвяці́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ве́ціцца; зак.
1. Пачаць свяціцца.
Удалечыні засвяціўся агеньчык.
2. перан., чым. Заззяць.
Вочы засвяціліся цеплынёй.
3. Сапсавацца ў выніку пападання святла (пра святлоадчувальную плёнку, паперу і пад.).
4. перан. Выявіць сябе, сваю ролю ў якой-н. справе, свае мэты, раней не вядомыя каму-н. (разм.).
|| незак. засве́чвацца, -аецца (да 3 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уссе́сці, усся́ду, усся́дзеш, усся́дзе; уссе́ў, уссе́ла; усся́дзь; зак., на каго-што (разм.)
1. Наваліцца ўсім сваім цяжарам.
Двое ўсселі на аднаго.
2. Сесці куды-н. у вялікай колькасці.
Мурашкі ўсселі на ногі.
3. перан. З лютасцю напасці.
Глядзі, уссядуць сабакі — не абаронішся.
4. Неўзлюбіўшы каго-н. ці раззлаваўшыся на каго-н., пачаць папракаць, чапляцца.
Усселі на чалавека і не даюць яму жыцця.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зала́дзіць 1, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., што.
Закласці, закрыць чым‑н. дзірку, адтуліну. Заладзіць дзірку ў плоце.
зала́дзіць 2, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак.
Разм.
1. што, са злучн. «што» і без дап. Пачаць настойліва гаварыць, паўтараць адно і тое ж. — Заладзіў.. адно: «Не паеду, не паеду», — злавалася Насця. Пальчэўскі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пачаць зацяжна ісці (пра дождж), дзьмуць (пра вецер). Бывала, вясной ці ў глыбокую восень як заладзяць дажджы, дык вуліцу так размесіць жывёла, што прайсці ніяк нельга. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распача́ць, ‑чну, ‑чнеш, ‑чне; ‑чнём, ‑чняце; пр. распачаў, ‑ла, ‑ло; зак., што.
1. Інтэнсіўна, актыўна прыступіць да ажыццяўлення чаго‑н.; узяцца за якую‑н. работу, занятак; пачаць. Распачаць будаўніцтва. □ Усе пяць салдат аддзялення Сладкова распачалі аўтаматную страляніну па амбразуры. Сіняўскі. Вядома, і я быў вельмі рады, калі .. [дзед Мацей] аднаго разу распачаў са мной гаворку пра язёў. Ляўданскі.
2. Пачаць карыстацца чым‑н., ужываць што‑н. Буфетчыца, прывабная маладая кабеціна з белымі поўнымі рукамі, сказала, што піва не свежае, — бочку распачалі аж учора раніцай. Гаўрылкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
задурэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; зак.
Разм. Пачаць дурэць. // Зрабіць дурасць (у 2 знач.). — Калі ж чаго не зразумее, Або не ў часе задурэе, Ці так падыме часам спрэчку, — Стаў на калені і на грэчку! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запраці́віцца, ‑ціўлюся, ‑цівішся, ‑цівіцца; зак.
Разм. Пачаць працівіцца. // Аказаць процідзеянне, не даць згоды на выкананне чаго‑н. Калі прыстаў пачаў абыходзіць межы ўрочышча, а каморнік хацеў паставіць слупы, натоўп сялян рашуча запрацівіўся гэтаму. Г. Кісялёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разгайда́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца і разго́йдацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Пачаць моцна гайдацца (гойдацца), хістацца з боку ў бок або ўніз і ўверх. Лодка разгойдалас’я. □ У дняпроўскіх хвалях, бы ў калысцы, Разгайдалася хмурынак бель. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расківа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Пачаць моцна ківацца з боку ў бок або ўверх і ўніз. Вяха расківалася на ветры.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць слабым, хісткім ад ківання. Зуб расківаўся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заряди́тьII сов., разг. (начать настойчиво что-л. делать, действовать) зарадзі́ць, пача́ць зало́жна што-не́будзь рабі́ць (дзе́йнічаць), узя́цца, залажы́цца;
дождь заряди́л дождж лье несціха́на.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)