гры́жа, -ы, мн. -ы, грыж, ж.

1. Хвароба, звязаная з выпадзеннем часткі якога-н. унутранага органа за межы поласці, у якой ён знаходзіцца.

2. Выпучаны такім чынам орган.

|| прым. гры́жавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

інспе́кцыя, ‑і, ж.

1. Тое, што і інспектаванне.

2. Установа, арганізацыя, якая інспектуе каго‑, што‑н. Санітарная інспекцыя. Аўтамабільная інспекцыя.

•••

Інспекцыя па якасці — спецыяльны орган, які ажыццяўляе ў СССР нагляд за якасцю прадукцыі.

Інспекцыя працы — спецыяльны орган у СССР для нагляду за захаваннем законаў аб працы.

[Лац. inspectio — нагляд.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

муніцыпалітэ́т, ‑а, М ‑тэце, м.

Орган мясцовага самакіравання ў буржуазных краінах, а таксама будынак, дзе размяшчаецца гэта ўстанова.

[Ням. Munizipalität, ад лац. municipium.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перадны́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.

Спец. Орган выдзялення ў зародкаў пазваночных жывёл і чалавека.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прысо́сак, ‑ска, м.

Орган у раслін-паразітаў і ў некаторых жывёльных арганізмаў для прысмоктвання пажыўных рэчываў. Прысосак п’яўкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

яйцакла́д, ‑а, М ‑дзе, м.

Вонкавы палавы орган многіх насякомых і некаторых рыб, які служыць для адкладвання яец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

селязёнка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

Крывятворны орган, размешчаны ў брушной поласці арганізма пазваночных жывёл і чалавека, які ўдзельнічае ў абмене рэчываў і выконвае ахоўныя функцыі.

|| прым. селязёначны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

По́тка ’пеніс’ (гродз., Цых.), ’палавы орган’ (Нас., Байк. і Некр.; гродз., кобр., Сл. ПЗБ), ’прарэх у штанах’ (гродз., Сл. ПЗБ), укр. по́тка ’жаночы палавы орган’, по́так ’мужчынскі палавы орган’, рус. по́тка ’membrum virile (у хлопчыкаў)’, палаб. pótkă ’жаночы або мужчынскі палавы орган’ (Олеш, Thesaurus, 805). Прасл. *pъtъka ’палавы орган’, роднаснае літ. paũtas, мн. л. paũtai ’муды, мужчынскія геніталіі’, што паўплывала, паводле Грынавяцкене, на ўжыванне множналікавай формы: яго поткі відаць — які срам (гродз., LKK, 12, 194), адсюль, верагодна, першаснае значэнне ’testicula’. Гэта, аднак, не дае падстаў лічыць слова запазычаннем, насуперак Карскаму (РФВ, 49, 16). Далейшым сувязі няясныя. Паводле Сноя₂ (502), потка ’пеніс’ узыходзіць да прасл. *pъtьka, роднаснага *pъtʼka ’пупышка’ (гл. почка), для якіх рэканструююцца першасныя значэнні ’яйка’ або ’орган размнажэння (у раслін)’, што сумнеўна. Часцей прымаецца перанос назвы птушкі, параўн. рус. по́тка ’птушачка (асабліва пеўчая)’, на назву membrum virile (у дзяцей) (Фасмер, 3, 344; ЕСУМ, 4, 539; 545), што мае шматлікія тыпалагічныя паралелі (параўн. балг. патка ’качка, гуска’ і ’палавы орган у малога хлопчыка’; англ. cock ’певень’ і ’пеніс’ і пад.), што дае падставы Тапарову (Зб. памяці Талстога, 2, 266) гаварыць пра membrum virile ў “арніталагічным” кодзе: *pъt‑ъka (< і.-е. *put‑uk‑) ’птушачка’ і ’пеніс’ параўноўваецца з лац. putus ’хлопчык’ (< і.-е. *pōu‑: *pəu: *pū̆ з пашырэннем ‑t‑), параўн. утворанае ад яго арум. puță ’penis, membre virile’ (Скок, 3, 88).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

заканада́ўчы, ‑ая, ‑ае.

Звязаны з укладаннем і выданнем законаў. Заканадаўчая ўлада. Заканадаўчы орган. Заканадаўчы акт.

•••

Заканадаўчая ініцыятыва гл. ініцыятыва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

палітбюро́, нескл., н.

Палітычнае бюро; кіруючы партыйны орган, які выбіраецца на пленуме ЦК і дзейнічае ў перыяд паміж пленумамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)