ку́бік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. гл. куб¹.
2. Кубічны сантыметр як мера аб’ёму (разм.).
Два кубікі донарскай крыві.
3. звычайна мн. Дзіцячая цацка — набор маленькіх прадметаў у форме куб з малюнкамі, літарамі і пад. на гранях.
Дзіцячыя кубікі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пя́дзя, -і, мн. -і, -яў, ж.
Старая мера даўжыні, роўная адлегласці паміж расшыранымі вялікім і ўказальным пальцамі.
○
Лоб на сем пядзяў (разм.) — вельмі разумны.
Ні пядзі (звычайна пра зямлю: не аддаць, не ўступіць і пад.) — ніколькі, нават самай малой часткі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шасцяры́к, -церыка́, мн. -церыкі́, -церыко́ў, м.
1. Старадаўняя руская мера (вагі, аб’ёму, ліку і пад.), якая змяшчае шэсць якіх-н. адзінак, а таксама прадмет такой вагі, аб’ёму і пад.
2. Запрэжка ў шэсць коней.
Ехаць шасцерыком.
|| прым. шасцерыко́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
эне́ргія, -і, ж.
1. Адна з асноўных уласцівасцей матэрыі — мера яе руху, а таксама здольнасць выконваць работу.
Э. вады.
Ядзерная э.
Эканомія энергіі.
2. Рашучасць і настойлівасць у рабоце, дзеяннях.
Працаваць з энергіяй.
|| прым. энергеты́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лот I м., мор. лот
лот II м., ист. (старинная мера массы, веса) лот
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вало́ка, ‑і, ДМ ‑лоцы; Р мн. ‑лок; ж.
Уст. Былая мера зямлі (каля 20 дзесяцін, прыблізна 21 га). [Балота] займае велізарную плошчу, валок на дзесяць. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
градые́нт, ‑а, М ‑нце, м.
Мера змянення (павелічэння або змяншэння) у прасторы якой‑н. фізічнай велічыні пры перамяшчэнні на адзінку даўжыні. Градыент хуткасці ветру. Градыент тэмпературы.
[Ад лац. gradiens — паступальны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
семяры́к, -мерыка́, мн. -мерыкі́, -мерыко́ў м.
1. Старая руская мера (ліку, вагі, аб’ёму і пад.) або прадмет, якія змяшчаюць у сабе сем якіх-н. адзінак, складаецца з сямі частак.
С. пшаніцы.
2. Сем коней у адной запрэжцы.
|| прым. семяры́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шестери́к м.
1. (мера) шасцяры́к, -церыка́ м.;
2. (упряжка) шасцярня́, -ні́ ж., шасцяры́к, -церыка́ м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Кварто́ўка ’мера сыпкіх рэчываў’ (Нас., Мат. Гом.), ’мера вадкасці’ (Бяльк., КЭС, лаг., Жд. 3). Гл. кватэрка 2 ’тс’. Відавочная кантамінацыя кватэрка і кварта (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)