прыёмны в разн. знач. приёмный;
п. дзень — приёмный день;
~ныя экза́мены — приёмные экза́мены;
~ная камі́сія — приёмная коми́ссия;
п. сын — приёмный сын;
~ная ма́ці — приёмная мать;
○ п. пако́й — приёмный поко́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сма́гнуць несов.
1. изныва́ть (томи́ться) от жа́жды;
я цэ́лы дзень ~ну — я це́лый день изныва́ю (томлю́сь) от жа́жды;
2. пересыха́ть; (о губах — ещё) запека́ться;
гу́бы с. — гу́бы пересыха́ют (запека́ются)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сма́жыцца несов.
1. прям., перен. жа́риться;
мя́са с. — мя́со жа́рится;
ён цэ́лы дзень с. на со́нцы — он це́лый день жа́рится на со́лнце;
2. страд. жа́риться; зажа́риваться; см. сма́жыць 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
проте́чь сов.
1. працячы́, мног. папрацяка́ць;
2. перен. (пройти) прайсці́; (миновать) праміну́ць, міну́ць;
день протёк дзень прайшо́ў (праміну́ў, міну́ў);
3. перен. (о болезни) прайсці́;
боле́знь протекла́ без осложне́ний хваро́ба прайшла́ без ускладне́нняў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
счастли́вый в разн. знач. шчаслі́вы;
счастли́вая жизнь шчаслі́вае жыццё;
счастли́вый миг шчаслі́вы мо́мант;
счастли́вая мысль шчаслі́вая ду́мка;
счастли́вый день шчаслі́вы дзень;
счастли́вый коне́ц шчаслі́вы кане́ц;
счастли́вый паренёк шчаслі́вы хлапчы́на;
◊
счастли́вого пути́! шчаслі́вай даро́гі!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бо́жы и Бо́жы бо́жий и (к Бог) Бо́жий;
бо́жая каро́ўка — зоол. бо́жья коро́вка;
Бо́жая Ма́ці — рел. Богома́терь;
◊ б. дар — уст. бо́жий дар; ниспосла́ние госпо́дне;
ко́жны б. дзень — ка́ждый бо́жий день;
све́ту бо́жага не ба́чыць — све́та бо́жьего не ви́деть;
б. чалаве́к — бо́жий челове́к;
я́сна, як б. дзень — я́сно, как бо́жий день;
бо́жая ла́ска (во́ля) — а) во́ля бо́жья, благоволе́ние; б) ми́лость госпо́дня (бо́жья);
і́скра бо́жая — и́скра бо́жья
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ноч ж. ночь;
н. пе́рад Но́вым го́дам — ночь пе́ред Но́вым го́дом;
○ бе́лыя но́чы — бе́лые но́чи;
паля́рная н. — поля́рная ночь;
◊ аб н. — в тече́ние одно́й но́чи, в одну́ ночь;
до́брай но́чы — до́брой (споко́йной) но́чи; прия́тного сна;
дзень і н. — день и ночь;
як н. і дзень — как ночь и день;
варфаламе́еўская н. — варфоломе́евская ночь;
рабі́навая (вераб’і́ная) н. — воробьи́ная ночь;
на н. гле́дзячы — на ночь гля́дя
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
працяга́ць сов., разг., в разн. знач. протаска́ть;
зіму́ п. бо́ты — зи́му протаска́ть сапоги́;
цэ́лы дзень мяшкі́ ~га́ў — це́лый день мешки́ протаска́л;
паўго́да ~га́лі яго́ па суда́х — полго́да протаска́ли его́ по суда́м
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
праляжа́ць сов.
1. (нек-рое время) пролежа́ть;
п. уве́сь дзень — пролежа́ть весь день;
п. до́ўгі час у бальні́цы — пролежа́ть до́лгое вре́мя в больни́це;
2. пролежа́ть; отлежа́ть;
п. бакі́ — пролежа́ть (отлежа́ть) бока́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Спас 1 ‘Збавіцель; адна з назваў Хрыста’, ‘назва кожнага з трох асенніх царкоўных свят’ (ТСБМ), ‘Спас, свята 6/19 жніўня’ (Шат., Сл. ПЗБ, Жыв. сл.), Спас ‘імя аднаго са святых’ (Пятк. 2, Федар. 4), іспас ‘свята’ (Сержп. Прымхі), спасі́цель ‘тс ’ (Ян.), сюды ж спа́саўка ‘пост перад Спасам’ (ТСБМ, Касп., Байк. і Некр., Скарбы, Ян., Сл. ПЗБ), ‘сорт груш (яблык), якія паспяваюць перад Спасам’ (ТСБМ), спа́соўка ‘тс’ (ТС), ‘двухтыднёвы прамежак часу перад і пасля Спаса’ (ТС), спасо́ўкі ‘восеньскія мухі’ (Сл. ПЗБ), ст.-бел. Спас ‘Збавіцель, Хрыстос’. Укр. Спас ‘Збавіцель’, спа́сівка ‘пост у канцы лета’, ‘сорт яблык (груш)’, рус. Спас ‘Збавіцель, Хрыстос’, адкуль Спа́сов день, стараж.-рус. Съпасовъ дьнь (6 жніўня); таксама рус. Спас ‘свята (6/19 жніўня). Ад ст.-слав. съпасъ < съпасти ‘берагчы, ратаваць’, стараж.-рус. съпасти ‘выратаваць’ < прасл. *pasti ‘пасвіць; берагчы’; гл. Фасмер 3, 732), які адзначае тут кальку грэч. σωτήρ ‘Збавіцель’. Гл. таксама ЕСУМ, 5, 366.
Спас 2 ‘ратунак, выратаванне’ (Жд. 3, Ян., Шатал., ТС). Скарочана з спасе́нне (спасе́нье) (ТС, Нас., Шат., Гарэц.) ад спасці́ ‘выратаваць’ (Сл. ПЗБ), што праз царкоўнаславянскую з ст.-слав. съпасти. Гл. папярэдняе слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)