сыры́, -а́я, -о́е.
1. Вільготны, не сухі.
Стаяла восеньская сырая пара.
2. Пра прадукты харчавання: не печаны, не вараны, не смажаны і пад.
Сырая бульба.
Сырое мяса.
Есці моркву ў сырым выглядзе.
3. Недавараны, недапечаны, недасмажаны.
С. пірог.
4. перан. Не да канца апрацаваны, недароблены.
С. раман.
|| наз. сы́расць, -і, ж. (да 1 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Картаплі́шча ’поле, дзе расла бульба’ (Сцяшк., Яшк.). У адрозненне ад папярэдняга ўтворана на беларускім моўным грунце.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мандзю́ры, міёр. мъньдзю́ры ’вочкі на бульбе’ (Нар. сл.). Відаць, з мундзі́р — параўн. бульба ў мундзірах (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пе́гаркі ’бульба з прыгаркамі’ (барыс., Шатал.). У выніку кантамінацыі лексем пе́гі ’вяснушкі, плямы’ і гарэць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жо́ўкнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; незак.
Рабіцца жоўтым, жаўцець. Пасля амаль месячнай спякоты пачала жоўкнуць бульба, вянуць гародніна. Шамякін. Ад гарачыні вяла лісце і бы, жоўк і прападаў на вачах гарбузнік. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́легчы, ‑лежа; зак.
Прыпасці сцяблом да зямлі; палегчы (пра збажыну, травы). А перабольшваць гною нельга, бо калі перабольшыш, дык бульба счарвівее, а ячмень ці яшчэ якая збажына пабуяе і вылежа. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
развары́цца, ‑варыцца; зак.
Рассыпацца, разваліцца пры варцы. Курыца разварылася. Гарох разварыўся. □ На стале, у густым воблаку пары — белая, сопкая бульба. Яна разварылася так, што, здаецца, вось-вось рассыплецца на кавалкі. Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цёрла, ‑а, н.
Гліняная пасудзіна, у якой труць мак, таўкуць бульбу і пад. Пэўна! — гары сабе на скаварадзе, цыбуля, астывай у цёрле, недатоўчаная бульба, бо нам цяпер не да гэтага! Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Латухе́я ’драная бульба’ (чэрв., Жд. 3) — новае рэгіянальнае ўтварэнне з суф. -ėja ад латашыць ’рваць’, ’драць’ (гл.).⇉.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мура́ ’што-небудзь няважнае, пустое’, ’глупства, бязглуздзіца’ (ТСБМ), ’бульба, звараная ў мундзірах’ (Растарг.). З рус. мура́ ’цура’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)