Касава́ць ’выкрэсліваць, закрэсліваць’, ’адмяняць, ліквідаваць’, ’пераглядаць у касацыйным парадку’, ’рабіць непрыкметным, адсоўваць на задні план’ (ТСБМ). Ст.-бел. касовати ’адмяняць (1554)’ з польск. kasować (Булыка, Запазыч., 142) < лац. cassum reddere (Фасмер, 2, 207).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мануфакту́ра ’фабрыка, тэкстыльная фабрыка’, ’тканіны’ (ТСБМ). Са ст.-польск. manufaktura ’рамесніцкая праца ў цэху’, ’вырабы (тканіны) тэкстыльнай прамысловасці’, якое з с.-лац. manufactura < лац. manu facere ’рабіць рукамі’ (SWO, 452; Голуб-Ліер, 302).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пацяўпе́шка ’тугадумны, някемлівы чалавек’ (дзятл., Сцяшк. Сл.; полац., Нар. лекс.). Да па‑ і цяўпсці́, цяўпці́ ’гаварыць недарэчна’, якія з літ. čiaũpti ’тс’, ’выдумляць’, čiupénti ’марудна рабіць’ (Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 5, 380 і 394).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыпу́чыць 1, прыпу́чваць ’рабіць застрэшак з пучкоў’ (ТС). Да пук, пучо́к (гл.).
Прыпу́чыць 2 (прыпу́чыты) ’прыбіць, утрамбаваць размашыстымі ўдарамі’ (драг., З нар. сл.). З пры‑пу́чыць, дзе пучыць узыходзіць да пу́каць(ца) (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэжонэ́ ’непрыемнасці, небяспека’ (Сцяшк. Сл.). З ілюстрацыі (чаго ты лезяш на рэжонэ) відавочна ўжыванне фразеалагізма лезці на ражон ’рабіць што-небудзь рызыкоўнае’, да таго ж рэжонэ — гэта форма множнага ліку ад ражон (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэ́нціць ‘шанцаваць: ня тэнціць беднаму Сцяпану (Жд. 3: у слоўніку памылкова аб’яднанае з та́нчыць ‘танцаваць’). Няясна; магчыма суаднесці з польск. tentowáć ‘спрабаваць, рабіць высілкі дасягнуць’, што звязана з tentacja ‘спроба, высілкі’, гл. тантацыя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хіста́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. каго-што. Прыводзіць у хістальны рух; ківаць з боку ў бок. Парывісты моцны вецер хістаў і згінаў вяршаліны дрэў, шкуматаў густую лістоту. Бяганская. Хістае вецер спелае палессе, І хваля хвалю гоніць — не кране. Тарас. // безас. Кідаць з боку ў бок (пры хваробе, стомленасці і пад.). Ад стомы яе [Надзю] хістала, шумела ў галаве, натруджаныя пальцы зводзіла сутарга. Бураўкін. Ледзь дачакалася [Ніна] раніцы. Трэба ісці на работу, а галава як волавам налітая, хістае ў бакі. Лобан. // Ківаючы, рабіць хісткім; расхістваць. Маладая дужая рука хістала крыж. Пташнікаў.
2. чым. Рабіць хістальныя рухі чым‑н. На голых, спаленых дзялянках Хвоі хістаюць задымленым веццем. Куляшоў. Бор наш сумнай хістаў галавой. Броўка.
3. перан.; што. Рабіць няўстойлівым; падрываць. Хістаць аўтарытэт. □ Моладзь несла вялікія страты заўжды — Ад асілкаў з далёкіх паданняў, былін, Што мячом і шчытом нашых продкаў былі, Да паўстанцаў, што трон самаўладдзя хісталі І свой лёс — на падбрэхічаў лёс не змянялі. Грачанікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
влия́ние ср. уплы́ў, -лы́ву м.;
ока́зывать на кого́-л. влия́ние рабі́ць на каго́-не́будзь уплы́ў;
поддава́ться чьему́-л. влия́нию паддава́цца чыйму́-не́будзь уплы́ву;
по́льзоваться влия́нием карыста́цца ўплы́вам;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
забе́гчы, -бягу́, -бяжы́ш, -бяжы́ць; -бяжы́м, -бежыце́, -бягу́ць; забе́г, -гла; -бяжы́; зак.
1. Бегучы, трапіць куды-н.
Цяля забегла ў агарод.
2. Зайсці куды-н. мімаходам, на кароткі час (разм.).
З. да знаёмых.
3. Бегучы, аддаліцца на значную адлегласць.
Хлопчык забег далёка ў поле.
4. Бегучы, зайсці збоку або абагнаць каго-н.
З. наперад (таксама перан.: пачаць рабіць што-н. раней часу).
|| незак. забяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
знаёміць, -млю, -міш, -міць; незак., каго (што).
1. з кім. Рабіць знаёмым.
З. з новым супрацоўнікам.
2. з чым. Даваць каму-н. звесткі пра што-н.
З. з экспанатамі музея.
|| зак. азнаёміць, -млю, -міш, -міць; -млены (да 2 знач.) і пазнаёміць, -млю, -міш, -міць; -млены.
|| наз. знаёмства, -а, н. (да 1 знач.) і азнаямле́нне, -я, н. (да 2 знач.).
Адбылося знаёмства.
Азнаямленне з новым заданнем.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)