шуршэ́ць, ‑шу, ‑шыш, ‑шыць; незак.
Разм. Шастаць, шамацець, шоргаць. І толькі халодны пясок шуршэў пад нагамі.. [Лабановіча і Садовіча] няўцямнаю мнагазначнай гутаркай. Колас. Размякчаны адлігаю снег хліпка шуршэў пад палазамі. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
часці́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
1. Невялікая частка, доля чаго‑н. [Соф’я Пармон:] — Гэтым людзям мы верым, як самім сабе. Яны — часцінка нас. «Маладосць». Часцінка мая ёсць у той перамозе, Якую ў змаганні здабыў мой народ. Прыходзька.
2. звычайна мн. (часці́нкі, ‑нак). Невялікія цвёрдыя крупіцы, частачкі якой‑н. масы, рэчыва. Залатаносны пясок прамываўся на аўчыне — пясок зносіла вада, а часцінкі каштоўнага металу заставаліся ў поўсці. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прораста́ть несов., в разн. знач. прараста́ць;
огурцы́ прораста́ют агуркі́ прараста́юць;
сквозь песо́к и ка́мни прораста́ет трава́ праз пясо́к і каме́нне прараста́е трава́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прысмакта́ць, ‑смакчу, ‑смокчаш, ‑смокча; зак., што.
Прыцягнуць, прыціснуць да сябе. [Ліда] упала на чорны, змяшаны з вугалем пясок. Паспрабавала падняцца, але плечы яе нібы што прысмактала. Федасеенка. // перан. Разм. Захапіць сабой.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Песчура́, пешчура, п ішчура, nitu чу рына, пя шчура ’пясчанае поле’ (полац., беш., талач., навагр., карэл., ЛА, 2; маст., Сцяшк. Сл.). Польск. piaszczura, pieszczura. Да пясок (гл.). Аб суф. ‑ур‑а гл. Слаўскі, SP, 2, 27.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сіняпёс ‘кіслая, неўвапнаваная глеба’ (Сцяшк.), ‘белаватая, вельмі неўрадлівая зямля’ (Юрч. Вытв.). Складанае слова, першая частка да сіні (гл. сіняк 5) як абазначэнне светла-шэрага колеру, параўн. паралельную назву сівапёс (гл.); другая частка да *pěsь (гл. пясок).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
глыж, ‑а, м.
Абл. Камяк ссохлай або змёрзлай зямлі, звычайна гліны. Алесь ударыў наском бота па глыжу, які рассыпаўся на пясок. Броўка. Аўсееў заварушыўся ў траншэі, шпурнуў у цемру глыж. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фільтрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак., каго-што.
1. Ачышчаць, прапускаючы праз фільтр (вадкасць, газы). Фільтраваць ваду.
2. Прапускаць праз сябе вадкасць. Пясок пустыні фільтруе зімнюю вільгаць.
3. перан. Разм. Падвяргаць адбору.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сы́паться
1. прям., перен. сы́пацца;
в я́му сы́пался песо́к у я́му сы́паўся пясо́к;
из-под мо́лотов сы́пались и́скры з-пад мо́латаў сы́паліся і́скры;
со всех сторо́н сы́пались ре́плики з усі́х бако́ў сы́паліся рэ́плікі;
2. страд. сы́пацца;
◊
песо́к сы́плется (у кого, из кого) пясо́к сы́плецца (у каго, з каго).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
папе́сціцца, ‑пешчуся, ‑песцішся, ‑песціцца; зак.
Песціцца некаторы час. Так добра там, прылёгшы на пясок, Папесціцца ружовым летнім ранкам! Колас. [Бацька:] — Раненька, калі сонца прыгрэе ды ціха навокал, цецерукі любяць папесціцца ў пясочку. Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)