перагрузі́ць, -ужу́, -у́зіш, -у́зіць; -у́жаны; зак., каго-што.
1. Грузячы, перамясціць.
П. збожжа з машыны ў вагоны.
2. Нагрузіць празмерна.
П. воз.
П. вучняў дамашнімі заданнямі (перан).
|| незак. перагружа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. перагру́зка, -і, ДМ -зцы, ж.
|| прым. перагру́зачны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Перагрузачныя работы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перасі́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак.
1. каго-што. Перамагчы, пераадолець.
П. праціўніка і паваліць.
Плыўцы перасілілі цячэнне.
2. перан., каго-што. Пераадолець якое-н. пачуццё, адчуванне, жаданне і пад.
П. страх.
П. сябе.
3. каго. Змучыць, надарваць, прымушаючы празмерна напружвацца.
П. каня.
|| незак. перасі́льваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Разбэ́хаць ’разбавіць вадой’ (Сцяшк.), разбэ́хыць ’разбіць’ (Бяльк.), ’раскапаць празмерна’ (Юрч. СНЛ), бэхан ’удар кулаком’ (Юрч. СНЛ). Дзеясловы ўтвораны ад выклічніка бэх!, варыянт бах!, гл. бахаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перапаі́ць, ‑паю, ‑поіш, ‑поіць; зак., каго.
1. Празмерна напаіць; апаіць. Перапаіць дзіця малаком. // Напаіць дап’яна, спаіць усіх, многіх. Перапаіць гасцей.
2. Напаіць адно за другім усіх, многіх. Перапаіць усю жывёлу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Напу́ганы ’празмерна адзеты’, напугацца ’празмерна надзець на сябе, начапляць лішняга’, ’надзьмуцца, натапырыцца’, ’абкружыцца імглістым кругам (пра месяц)’ (ТС). Можа разглядацца разам з напугацца ’нажлукціцца, напіцца’ (Нас., Янк., Сцяц.; стаўбц., Нар. сл.; жлоб., Нар. словатв.; Сцяшк.), ’напіцца чаго-небудзь настолькі, каб нельга было самому ўстаць з месца’ (Шпіл.), ’нажэрціся’ (Янк. 1, Клім., Мат. Гом.), што да пу́гаць ’сёрбаць, хлябтаць’ (гл.), гукапераймальнага паходжання; значэнне ’празмерна надзець на сябе’ праз стадыю ’стаць тоўстым (ад піцця, яды)’. Аднак не выключана, што гэта значэнне развілося на іншай базе, параўн. напу́галаса, бы пугич (ТС), што звязваецца з вобразам птушкі, якая натапырвае пер’е, надзімаецца пры пагрозе; тады хутчэй Да *Pǫ§y ’патаўшчэнне’, параўн. рус. пуговина ’узвышэнне, горб’, пуговица ’гузік’, літ. pugulis ’уздутае ўзвышэнне’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пры́тарны ’непрыемны ад празмернай канцэнтрацыі якіх-небудзь якасцей (пра смак, пах і пад.)’; ’празмерна, ненатуральна саладжавы’ (ТСБМ). Улічваючы ўжыванне толькі ў літаратуры, — з рус. при́торный ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
распу́хнуть сов., прям., перен. распу́хнуць, мног. параспуха́ць;
распу́хнуть от уши́ба распу́хнуць ад уда́ру;
па́пка чрезме́рно распу́хла разг. па́пка празме́рна распу́хла;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Набабэ́хаць ’наліць без патрэбы, разліць’ (слонім., Нар. лекс.). Экспрэсіўнае ўтварэнне, варыянт наважаць, гл. бахаць ’бухаць, ліць’, параўн. набаба́хаць ’наліць празмерна’ (Яўс.), набабу́хаць ’накласці, наліць без меры’ (Сцяшк. Сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
изли́шне нареч.
1. (чрезмерно) залі́шне, зана́дта; празме́рна;
2. (нет надобности) залі́шне, няма́ патрэ́бы;
изли́шне говори́ть об э́том залі́шне гавары́ць пра гэ́та;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ператапі́цца 1, ‑топіцца; ‑топімся, ‑топіцеся, ‑топяцца; зак.
Патануць, утапіцца — пра ўсіх, многіх.
ператапі́цца 2, ‑топіцца; зак.
1. Нагрэўшыся, растапіцца, перайсці ў вадкі стан. Ператапілася масла.
2. Празмерна адтапіцца ад моцнага награвання (пра кіслае малако).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)