агрубі́ць, агрублю, агрубіш, агрубіць; зак., што.
Зрабіць грубейшым, пазбавіць тонкасці. Многія не паспелі Закончыць дзесяты клас. Сонца, сівер і слота Твары ім агрубілі. Бураўкін. // Спрасціць; падаць што‑н. у занадта абагуленым, прымітыўным выглядзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кла́сны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да класа (у 3 знач.). Класны кіраўнік. Класны журнал. Класны пакой. Класная дошка. // у знач. наз. кла́сны, ‑ага, м.; кла́сная, ‑ай, ж. Разм. Класны кіраўнік (класная кіраўніца).
2. Спец. Які мае пэўны клас, разрад (пра судна і г. д.).
3. Які мае высокую ступень чаго‑н., які паказвае клас (у 5 знач.). Класная гульня. Класны спартсмен.
4. Уст. Які мае пэўны чын, ранг. Класны чыноўнік.
•••
Класны вагон (уст.) — пасажырскі вагон у адрозненне ад таварнага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кампазі́цыя, -і, мн. -і, -цый, ж.
1. Будова, суадносіны і ўзаемнае размеркаванне асобных частак, элементаў.
К. рамана.
К. карціны.
К. сімфоніі.
2. Мастацкі (музычны, жывапісны, скульптурны і інш.) твор, які з’яўляецца арыгінальным спалучэннем асобных частак, элементаў.
Скульптурная к.
Сюжэтная к.
3. Тэорыя стварэння музычных твораў.
Клас кампазіцыі.
4. Твор, які складаецца з літаратурнай і музычнай частак, аб’яднаных адной тэмай, сюжэтам.
Літаратурна-музычная к.
|| прым. кампазіцы́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
элі́та, -ы, ДМ -лі́це, ж., зб.
1. Лепшыя расліны, насенне або жывёлы, якія па сваіх якасцях найбольш прыдатныя для далейшага развядзення (спец.).
2. Прывілеяваныя вярхі грамадства або якой-н. яго часткі; вышэйшы клас.
Уваходзіць у эліту беларускага бізнесу.
3. Лепшыя прадстаўнікі грамадства.
Навуковая э.
|| прым. элі́тны, -ая, -ае (да 1 знач.) і эліта́рны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Элітнае насенне.
Элітны рэстаран.
Элітарная культура.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паразіта́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да паразіта (у 1 знач.). Паразітарная фауна. // Які выклікаецца паразітамі (пра захворванні). Паразітарныя захворванні.
2. Які мае дачыненне да паразіта (у 2 знач.); які з’яўляецца паразітам. Паразітарны клас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вала́ць ’крычаць, гарланіць; зваць, клікаць на дапамогу; зваць у суд’ (Нас., КЭС). З польск. wołać ’тс’. Версія Насовіча аб паходжанні валаць ад «рову вала» (Нас., 64) з’яўляецца народна-этымалагічнай. Перанос націску во́лаць > вала́ць тлумачыцца ўключэннем дзеяслова ў клас дзеясловаў на ‑аць: крыча́ць, вярта́ць, маха́ць і пад. (Жураўскі, SOr, 1961, 40; Булыка, Запазыч., 67; Рудніцкі, 1, 464–465; Брукнер, 630).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
неаднаро́дны, ‑ая, ‑ае.
1. Разнародны па складу; неаднастайны. Склад сходу быў неаднародны. Прыйшлі і фабрычныя работніцы і інтэлігенцыя. Арабей. Па нацыянальнаму саставу рабочы клас Беларусі быў неаднародны. «Звязда».
2. Які адносіцца да іншай катэгорыі з’яў, прадметаў і інш. Неаднародныя расліны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папрацава́ць, ‑цую, ‑цуеш, ‑цуе; зак.
Працаваць некаторы час. Папрацавала.. [Вера Адамаўна] у нас усяго два гады. Дзесяты клас мне зноў давялося выпускаць. Ермаловіч. // Прыкласці намаганні, энергію для выканання чаго‑н. Сход быў як сход, людзей многа было — відно, што актыў папрацаваў. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
...класны, ‑ая, ‑ае.
Другая састаўная частка складаных слоў, што далучаецца да лічэбніка і абазначае: а) які мае столькі класаў, колькі паказана ў першай частцы, напрыклад: васьмікласны, чатырохкласны; б) які мае такі клас, разрад, які паказаны ў першай частцы, напрыклад: першакласны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
двухдо́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які складаецца з дзвюх семядолей (пра зародак раслін). Двухдольныя расліны.
2. у знач. наз. двухдо́льныя, ‑ых. Клас пакрытанасенных раслін, зародак якіх складаецца з дзвюх семядолей.
3. Які складаецца з дзвюх рытмічных долей, частак. Двухдольны верш. Двухдольны рытм.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)