люстра́ны, -ая, -ае і люстраны́, -а́я, -о́е.
1. гл. люстра¹.
2. Які з’яўляецца люстрам, з люстрам.
Люстраныя дзверы шафы.
3. перан. 3 гладкай бліскучай паверхняй.
Л. глянец.
Люстраная паліроўка.
Люстраная паверхня ракі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
на́пята, прысл.
Абл. Насцеж. У расчыненыя напята дзверы і вокны нардома.. уліваўся вясновы вецер. Зарэцкі. Бывалі дні, што стаялі напята дзверы: не паспее адзін [жабрак] выйсці з хаты.. — парог пераступае другі. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прабо́й, ‑я, м.
Металічная дужка, убітая ў дзверы, вечка і пад., якая служыць для навешвання замка. Дзверы ў сенцах былі замкнёны: клямка надзета на прабой, у ім — доўгі сасновы сук. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ На́піта ’насцеж’ (Гарэц., Бяльк., Мат. Маг.; віц., Бел. дыял.), ’шырока, да канца расчыніць (акно, дзверы)’ (бялын., Янк. Мат.), напята ’тс’ (ветк., Мат. Гом.), ’наўсцяж, наросхрыст’ (Юрч.), рус. напятё, на́пяту, на́пято, на́пяты ’насцеж (пра дзверы, вароты)’. Відаць, да пяць, пну (гл.), параўн. напяты ’расцягнуты, нацягнуты’. Не выключана, аднак, і іншая версія: да пяти ’гняздо, у якім мацавалася вось дзвярэй’, параўн.: На ўвесь пятнік расчыніў дзверы (слаўг., Яшкін, вусн. паведамл.), пры пптнік ’перакладзіна, верхні вушак’ (Мат. Маг.), г. зн. ’так, каб быў відаць увесь вушак’. Гл. таксама Шаур, Etym. Brun., 99.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
касаву́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца; незак. (разм.).
1. на каго-што. Глядзець скоса.
К. на дзверы кабінета.
2. перан., на каго-што. Адносіцца з падазрэннем, недружалюбна.
|| зак. скасаву́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паткну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак. (разм.).
1. Сунуцца, паказацца куды-н.
П. ў дзверы.
2. перан. Паспрабаваць што-н. зрабіць, памкнуцца.
П. сказаць слова.
|| незак. патыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
двухство́ркавы, ‑ая, ‑ае.
З дзвюма створкамі. Двухстворкавыя дзверы. Двухстворкавая ракавіна вустрыцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зачыні́ць сов. (дверь, окно, шкатулку и т.п.) закры́ть, затвори́ть; запере́ть; захло́пнуть;
з. дзве́ры — закры́ть (затвори́ть, запере́ть, захло́пнуть) дверь;
◊ з. дзве́ры — (перад кім) закры́ть дверь (перед кем);
як з. — полно́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
баба́хнуць, -ну, -неш, -не; -ні; зак. (разм.).
1. Учыніць выбух, выстраліць, загрымець.
Бабахнуў карабін.
Бабахнуў гром.
2. Гучна ўдарыць, стукнуць.
Бабахнулі дзверы.
Недзе бабахнула (безас.).
|| незак. баба́хаць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. баба́ханне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адамкну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -нёны і -ну́ты; зак., што.
1. Адчыніць што-н. замкнёнае.
А. дзверы.
А. чамадан.
2. Зняць прымкнутае.
А. штык (ад вінтоўкі).
|| незак. адмыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)