Падзо́л ’бедная солямі глеба шэравата-белага колеру’ (ТСБМ), падзо́ла (Касп.), падзо́лле (Бяльк.), падзо́ліца, падзо́ль (Сл. ПЗБ), падзо́ліца (Мат. Гом.) ’тс’. Да зала (гл.) па колеру глебы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гразь, -і́, ж.
1. Размяклая ад вады глеба.
На агародзе г.
2. Бруд, нечыстоты.
На падлозе г.
3. перан. Пра амаральнасць, нячэснасць, што-н. ганебнае, нізкае.
◊
Змяшаць з граззю каго (разм., неадабр.) — груба аблаяць, зняважыць, зняславіць.
Не ўдарыць тварам у гразь (разм., адабр.) — паказаць сябе як найлепш.
Як гразі чаго (разм.) — вельмі многа.
Грыбоў сёлета як гразі.
|| прым. гра́зевы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Г. паток.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
грунт, -у, М -нце, мн. грунты́, -о́ў, м.
1. Глеба, зямля.
Гліністы г.
2. Цвёрдае дно пад вадой.
Убіць па́лі ў г.
3. Слой рэчыва, якім пакрыта палатно ці дрэва, прызначаныя для жывапісу.
Нанесці г. на палатно.
4. перан. Тое галоўнае, на чым асноўваецца, грунтуецца што-н.
|| прым. грунтавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.).
Грунтавыя воды.
Грунтавая дарога (не брукаваная). Грунтавыя фарбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
акамяне́ць сов., в разн. знач. окамене́ть;
гле́ба зусі́м ~не́ла — по́чва совсе́м окамене́ла;
дзяўчы́на ~не́ла са стра́ху — де́вушка окамене́ла от стра́ха
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бало́цісты
1. (изобилующий болотами) боло́тистый;
б. край — боло́тистый край;
2. (заболоченный) боло́тистый, тряси́нный, то́пкий;
~тая гле́ба — боло́тистая (тряси́нная, то́пкая) по́чва
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перагарэ́ць сов., в разн. знач. перегоре́ть;
электры́чная ля́мпачка ~рэ́ла — электри́ческая ла́мпочка перегоре́ла;
гле́ба ~рэ́ла — по́чва перегоре́ла;
душа́ ~рэ́ла — душа́ перегоре́ла
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Жаўтапёс, жаўтёпасак ’пясчаная глеба’ (Шат.), жаўтопёсок (Мат. Гом.), жаўтапесак (глус., Янк. II) ’тс’. Параўн. жаўтазём ’глеба з жоўтага пяску’ (Сцяц.). Складанае слова з прыметнікавай асновы жоўты (гл.) і назоўніка пясок (гл.). Цікава, што апошні прадстаўлены ў форме без суфікса ‑ъкъ; яе можна лічыць або адлюстраваннем старажытнага стану, або пазнейшым усячэннем па мадэлі жаўтазём. Трэба пры гэтым мець на ўвазе нерэгулярнае адлюстраванне ě ў выглядзе ё, якое ўказвае, як і форма жаўтёпасак, на пазнейшыя дэфармацыі слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ралля́, ‑і, ж.
Узаранае поле, узараная глеба. За горкай было крыху незаворанага поплаву, а далей, аж да самай вёскі, ішла ралля. Кулакоўскі. Над свежай раллёй каркала і круцілася, ходзячы за плугамі, вараннё. Краўчанка. Вязнучы ў свежай раллі, хлопчыкі рухаліся павольна. Курто.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аснова, падстава, глеба, грунт, база, падмурак, фундамент; устоі (мн.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
няцвёрды в разн. знач. нетвёрдый;
~дая гле́ба — нетвёрдая по́чва;
~дая хада́ — нетвёрдая похо́дка;
~дыя ве́ды — нетвёрдые зна́ния;
н. адка́з — нетвёрдый отве́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)