расстро́йства, -а, н.
1. гл. расстроіць.
2. Поўны беспарадак, замяшанне з прычыны парушэння строю (у 1 знач.).
Калона прыйшла ў р.
3. Заняпалы стан, беспарадак з прычыны ўрону, дэзарганізацыі, беспарадку.
Р. ў сям’і.
Р. ў гаспадарчых справах.
4. Захворванне, выкліканае парушэннем дзейнасці якіх-н. органаў.
Р. нерваў.
5. Дрэнны настрой, страта душэўнай раўнавагі.
Не жыццё, а адно р.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Стварэ́нне ‘жывая істота, усё жывое’ (ТСБМ, Ласт., Гарэц., Касп., Сл. ПЗБ, Стан., Сержп. Прымхі). Ужыванне назоўніка стварэ́нне ‘тварэнне, твор’ (ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр., Стан.) ад дзеяслова ствары́ць (гл. тварыць) у спецыяльным значэнні ‘створанае Богам’. Параўн. польск. stworzenie з аналагічным значэннем, якое, згодна з Сяткоўскім (Басай-Сяткоўскі, Słownik, 347), лічыцца семантычным багемізмам. Запазычаннем з чэшскай лічыцца польск. stworzyciel ‘тварэц’ (там жа), параўн. таксама ствары́цель ‘тс’ (Нас., Ласт., Гарэц., Стан.), укр. створи́тель ‘тс’, старое макед. створител ‘тс’. Як самастойныя ўтварэнні можна разглядаць створы́цца ‘зрабіцца’ (ТС), стварэ́нне ‘твар, вобраз, выгляд’; стварэння ні знаіць (пра бруднага, замурзанага) (Скарбы), стварэ́нец ‘чалавечая істота’ (Стан.), стварэ́ц ‘творца’ (Ласт.), створ ‘твор’ (Гарэц.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заняпа́д, ‑у, ДМ ‑дзе, м.
1. Упадак, збядненне (звычайна ў якой‑н. галіне грамадскага жыцця). Заняпад эканомікі. Заняпад буржуазнай культуры.
2. Хваравіты стан, упадак сіл. Стэпа пачула вялікую ўтому, заняпад і, не раздзеючыся, прылягла. Гартны. // Цяжкі маральны стан, выкліканы перажываннямі, горам. Сваімі простымі і задушэўнымі гутаркамі .. [Кунігас-Ляўданскі] вельмі падтрымаў мяне ў маім заняпадзе пасля смерці Яні. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перажыва́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. перажываць.
2. Асобы псіхічны стан, які выяўляецца ў наяўнасці якіх‑н., звычайна непрыемных, адчуванняў, пачуццяў. Змучаны бяссоннем і душэўнымі перажываннямі, Злобіч меў цяпер выгляд яшчэ больш пахмуры і суровы. М. Ткачоў. У маладосці рэдка здараецца, каб не спалася, хіба толькі ў часы цяжкіх перажыванняў, гора. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
біятэлеметры́я, ‑і, ж.
Вымярэнне на адлегласці паказчыкаў, якія характарызуюць стан біялагічных аб’ектаў (напрыклад, пульсу, тэмпературы, крывянога ціску ў касманаўтаў, спартсменаў); ажыццяўляецца сродкамі тэлемеханікі.
[Ад грэч. bíos — жыццё, tēle — далёка і metreo — вымяраю.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аслупяне́нне, ‑я, н.
Стан паводле знач. дзеясл. аслупянець. Не відаць было, ці.. [гаспадар] куды гэтак пільна ўзіраецца, ці проста закамянеў у дзіўным аслупяненні. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аб’ектывізава́насць, ‑і, ж.
Стан, уласцівасць аб’ектывізаванага. Песенна-інтанацыйны, працяжна-напеўны склад радка, здаецца, найбольш і стварае ў вершы ўражанне яго эпічнай аб’ектывізаванасці. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гасці́цца, госціцца; безас. незак., каму.
Разм. Пра стан, адчуванне каго‑н. у гасцях. — Ну, як жа вам, панічок, гасцілася? — пытала бабка Лабановіча. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зача́цце, ‑я, н.
Дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. зачаць 1; апладненне, пачатак цяжарнасці. О таямніца таямніц — зачацце травінкі кволай, звера, чалавека! Рудкоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заяда́нне, ‑я, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. заядаць — заесці (у 2 знач.).
2. Дзеянне і стан паводле дзеясл. заядаць — заесці (у 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)