уе́хаць сов.

1. (внутрь чего-л.) въе́хать;

машы́на ўе́хала ў лес — маши́на въе́хала в лес;

2. (опуститься во что-л. вязкое) погрузи́ться;

у. па кале́ні ў гразь — погрузи́ться по коле́ни в грязь;

3. разг. прое́хать;

за дзень уе́хаў сто кіламе́траў — за день прое́хал сто киломе́тров;

4. (осесть) врасти́;

ха́та ўе́хала ў зямлю́ — изба́ вросла́ в зе́млю;

◊ у. па ву́шы — окуну́ться с голово́й;

што ўбіў, то ўе́хаў — посл. не подстегнёшь — не пое́дешь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

фронт м.

1. род. фро́нту в разн. знач. фронт;

вы́страіць ва ф. — вы́строить во фронт;

лі́нія фро́нту — ли́ния фро́нта;

наступле́нне па ўсім фро́нце — наступле́ние по всему́ фро́нту;

культу́рны ф. — культу́рный фронт;

ф. рабо́т — фронт рабо́т;

ф. прыхі́льнікаў мі́ру — фронт сторо́нников ми́ра;

навальні́чны ф. — метеор. грозово́й фронт;

2. род. фро́нта фронт;

3‑і Белару́скі ф. — 3‑й Белору́сский фронт;

◊ на два франты́ — на два фро́нта;

шыро́кім фро́нтам — широ́ким фро́нтом

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ви́деть несов., в разн. знач. ба́чыць;

ви́деть самолёт ба́чыць самалёт;

мно́гое ви́деть в жи́зни шмат што ба́чыць у жыцці́;

ви́деть оши́бку ба́чыць памы́лку;

ви́деть не могу́ ба́чыць не магу́;

ви́деть свои́ми (со́бственными) глаза́ми ба́чыць на свае́ во́чы;

не ви́деть ничего́ осо́бенного не ба́чыць нічо́га асаблі́вага;

◊

ви́деть во сне сніць, ба́чыць у сне;

как ви́дите вводн. сл. як ба́чыце;

ви́дите ли вводн. сл. ба́чыце;

не ви́деть све́та (бе́лого) не ба́чыць све́ту (бе́лага);

рад вас ви́деть ра́ды вас ба́чыць;

то́лько и ви́дели (кого) то́лькі і ба́чылі (каго);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

власть в разн. знач. ула́да, -ды ж., мн. ула́ды, род. ула́д;

сове́тская власть саве́цкая ўла́да;

вое́нные власти вае́нныя ўла́ды;

превыше́ние власти юр. перавышэ́нне ўла́ды;

стоя́ть у власти стая́ць на чале́ ўла́ды, трыма́ць ула́ду;

со́бственной властью сваёй ула́дай;

во власти чего́-л. у пало́не чаго́-не́будзь, пад ула́дай чаго́-не́будзь;

в мое́й (твое́й, его́) власти маё (тваё, яго́) пра́ва;

э́то не в мое́й (твое́й, его́) власти гэ́та не ад мяне́ (цябе́, яго́) зале́жыць;

ва́ша власть ва́ша во́ля, ва́ша спра́ва;

потеря́ть власть над собо́й стра́ціць ула́ду над сабо́й.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заби́ть сов.

1. в разн. знач. забі́ць, мног. пазабіва́ць; (вогнать во что-л. твёрдое — ещё) увагна́ць;

заби́ть гвоздь в сте́ну забі́ць (увагна́ць) цвік у сцяну́;

заби́ть мяч в воро́та забі́ць мяч у варо́ты;

заби́ть о́кна до́сками забі́ць (пазабіва́ць) во́кны до́шкамі;

заби́ть ще́ли па́клей забі́ць (пазабіва́ць) шчы́ліны па́куллем;

песо́к заби́л трубу́ пясо́к забі́ў трубу́;

проли́в заби́т льдом пралі́ў забі́ты лёдам;

заби́ть челове́ка забі́ць чалаве́ка;

заби́ть бе́дностью забі́ць бе́днасцю;

сорня́к заби́л всхо́ды пустазе́лле забі́ла ўсхо́ды;

2. (зарезать на мясо) зарэ́заць; забі́ць, мног. пазабіва́ць; (свинью — ещё) закало́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уда́риться

1. уда́рыцца, вы́цяцца; (стукнуться) сту́кнуцца;

он уда́рился голово́й ён уда́рыўся (вы́цяўся, сту́кнуўся) галаво́й;

2. (попасть во что) сту́кнуцца (у што, аб што);

3. перен. (начать усиленно заниматься чем-л.) разг. узя́цца (за што-небудзь); пусці́цца; пача́ць (рабі́ць што-не́будзь);

уда́риться в рабо́ту узя́цца за пра́цу (рабо́ту);

уда́риться в воспомина́ния пусці́цца ва ўспамі́ны, пача́ць успаміна́ць;

уда́риться в слёзы пача́ць мо́цна пла́каць;

4. перен., разг. кі́нуцца; (пуститься) пусці́цца;

уда́риться в бе́гство кі́нуцца (пусці́цца) бе́гчы;

уда́риться из одно́й кра́йности в другу́ю кі́нуцца з адно́й кра́йнасці ў другу́ю.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паро́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

1. Група свойскай жывёлы аднаго віду і агульнага паходжання, якая адрозніваецца ад іншых груп пэўнымі прыкметамі. Бельгійская парода коней. □ — Надышоў час укамплектаваць ферму авечкамі танкаруннай пароды. Стаховіч. Макарыха выцягнула з воза пеўня, развязала ногі і крылы, апусціла на зямлю. — Во, на развод прывезла, галанскай пароды. Асіпенка. // Разнавіднасць жывёл, якія сваімі асаблівасцямі ці агульнымі прыкметамі адрозніваюцца ад іншых жывёл. Парода сумчатых з’яўляецца адной з самых старадаўніх і яшчэ цяпер захавала некалькі відаў, да якіх належыць, напрыклад, вядомы аўстралійскі кенгуру. Маўр. // Разм. Пародзістасць. Ды пароды дужае Быў армейскі конь, Не сканаў асуджаны Куляю на скон. Куляшоў.

2. Разнавіднасць раслін. Дзесяткі парод дрэў, лісцяных і хвойных, разложыстых і вастраверхіх, то шарэнгамі, то купкамі спускаліся па схілах узгоркаў да рэчкі. Хадкевіч. // Сорт, гатунак раслін. Вывесці новую пароду вішань.

3. Разм. Катэгорыя людзей з якімі‑н. характэрнымі рысамі. Стары.. быў з пароды тых вясковых людзей, якія ніколі табе не пакажуцца адразу. Карпюк. Мы з пароды мужнай, працавітай, Гартавалі нас цяжкія бітвы. Панчанка. // Вонкавы выгляд, склад цела чалавека. Гэта быў мужчына вельмі мажны, высокі, з вялікімі рукамі, з буйнымі рысамі твару, непаваротлівы і, нават, здавалася, нясмелы, як гэта звычайна бывае ў людзей такой пароды. Скрыган.

4. Разм. Род, сям’я, радня. [Андрэй:] — Уся ваша парода корзунаўская такая. П. Ткачоў. Два маленькія худзенькія хлапчукі, зусім не падобныя на свайго асілка-бацьку. Толькі чорныя такія ж. «Штось цыганскае ў іх народзе», — гаварылі ў вёсцы. Шамякін.

5. Уст. Прыналежнасць да якой‑н. сацыяльнай групы; сацыяльнае паходжанне. Дваранская парода. □ [Сцяпан:] — Прыйдзе звод на кожнага, хто ў кулацкай народзе ходзіць. Лынькоў.

6. Мінерал або сукупнасць мінералаў, якія з’яўляюцца састаўной часткай зямной кары. Горкая парода. Цвёрдыя пароды. // Мінерал, які змяшчае ў сабе які‑н. больш каштоўны карысны выкапень.

7. О Бітумінозныя пароды — асадкавыя горныя пароды (пяскі, пясчанікі, вапнякі і інш.), у якіх ёсць прыродны бітум. Мацярынская парода — верхні слой горных парод, на якім пад уздзеяннем біялагічных і біяхімічных працэсаў, а таксама пад уплывам дзейнасці чалавека адбываецца ўтварэнне глебы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рот (род. ро́та, мн. раты́, -то́ў) м. рот;

◊ разя́віць р. — рази́нуть (раскры́ть) рот;

заткну́ць р. — заткну́ть рот;

набра́ць вады́ ў р. — набра́ть воды́ в рот;

глядзе́ць у р. — (каму) смотре́ть в рот (кому);

у р. не ле́зе — в рот не ле́зет;

разжава́ць і ў р. палажы́ць — разжева́ть и в рот положи́ть;

зама́заць р. — (каму) зама́зать рот (кому);

ма́кавага зярня́тка (ма́кавай расі́нкі) у ро́це не было́ — ма́кового зёрнышка (ма́ковой роси́нки) во рту́ не́ было;

ка́плі ў р. не браць — ка́пли в рот не брать;

па́льца ў р. не кладзі́ — (каму) па́льца в рот не клади́ (кому);

слу́хаць, разя́віўшы рот — слу́шать, рази́нув рот;

бая́цца рот разя́віць — не сметь рта рази́нуть (раскры́ть);

ка́ша ў ро́це — (у каго) ка́ша во рту (у кого);

у рот не ўзяць — в рот не взять;

кла́сці ў рот — класть в рот;

р. не закрыва́ецца — (у каго) рот не закрыва́ется (у кого);

вялі́кая лы́жка р. дзярэ́ — погов. больша́я ло́жка рот дерёт;

чаго́ не ясі́, таго́ ў рот не нясі́ — посл. чего́ не ешь, того́ в рот не неси́;

на чужы́ карава́й рот не разяўля́й — посл. на чужо́й карава́й рот не разева́й;

хадзі́ў бы ў зло́це, каб не дзі́рка ў ро́це — посл. кабы́ не дыра́ во рту — жил бы жил, ни о чём не тужи́л;

па барадзе́ цякло́, а ў рот не папа́ла — погов. по уса́м текло́, а в рот не попа́ло

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сон I (род. сну) м., в разн. знач. сон; (то, что снится — ещё) сновиде́ние ср.;

мяне́ агарну́ў с. — меня́ объя́л сон;

сніць стра́шны с. — ви́деть стра́шный сон;

прыро́да абудзі́лася ад сну — приро́да пробуди́лась ото сна;

гэ́та то́лькі с. — э́то то́лько сон;

○ летаргі́чны с. — летарги́ческий сон;

◊ прые́мнага сну — прия́тного сна;

засну́ць (спаць) ве́чным сном — засну́ть (спать) ве́чным сном;

як праз с. — как сквозь сон;

сну ні ў адны́м во́ку — сна ни в одно́м глазу́;

як у сне — как во сне;

наганя́ць с. — нагоня́ть сон;

вы́біцца са сну — потеря́ть сон;

спаць мёртвым сном — спать мёртвым сном;

і (у сне) не сні́лася — и (во сне) не сни́лось;

с. спра́ўдзіўся — сон в ру́ку;

спаць сном пра́ведніка — спать сном пра́ведника;

спаць непрабу́дным сном — спать непробу́дным сном;

спаць (засну́ць) апо́шнім сном — спать (засну́ть, усну́ть) после́дним сном;

сагна́ць с. — вздремну́ть, прикорну́ть

сон II (род. со́ну) м., бот. сон-трава́ ж., простре́л

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

затапта́ць сов.

1. в разн. знач. затопта́ть; (топча, измять, повредить — ещё) истопта́ть;

з. гра́дкі — затопта́ть (истопта́ть) гря́дки;

з. аку́рак — затопта́ть оку́рок;

2. (топча, вдавить, вмять во что-л.) затопта́ть, втопта́ть;

вяро́ўку ~та́лі ў гразь — верёвку затопта́ли (втопта́ли) в грязь;

3. разг. (загрязнить следами ног) затопта́ть, истопта́ть, заша́ркать;

з. падло́гу бру́днымі бо́тамі — затопта́ть (истопта́ть, заша́ркать) пол гря́зными сапога́ми;

4. прост. (засунуть, втиснуть куда-л.) запиха́ть;

з. адзе́жу ў ку́фар — запиха́ть оде́жду в сунду́к

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)