узго́днены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад узгадніць.
2. у знач. прым. Такі, у якім дасягнута адзінства, узаемная згода. Узгодненае рашэнне. □ З узгодненых брыгадных планаў нараджаўся агульнакалгасны план. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чартапало́х, ‑у, М ‑лосе, м.
Двух- або шматгадовая расліна сямейства складанакветных, калючае пустазелле з перыстарассечаным лісцем і пурпуровымі кветкамі. Каля паркана, якім быў адгароджаны касцёл, рос чартапалох і палын. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шо́лудзі, ‑яў; адз. няма.
1. Заразнае скурнае захворванне, пры якім на скуры пад валасамі з’яўляюцца гнойныя струпы. // Струпы, сып.
2. Заразнае захворванне раслін, у выніку якога адбываецца пашкоджанне верхніх тканак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эсплана́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Незабудаванае месца паміж крапаснымі сценамі і гарадскімі збудаваннямі.
2. Плошча, участак зямлі перад якім‑н. вялікім будынкам.
3. Шырокая вуліца з алеямі пасярэдзіне.
[Фр. esplanade.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ко́лат ’доўгі кій з перакладзінай на адным канцы, якім заганяюць рыбу ў сетку ці нерат’ (Нар. сл., Мат. Гом., Мат. Маг., Бяльк.). Да калаціць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лю́ннік ’сведка на шлюбе’ (усх.-палес., Мат.). Літуанізм. Параўн. літ. liùdininkas ’сведка’, у якім пасля выпадзення ‑i‑ зычныя ‑dn‑ у выніку асіміляцыі змяніліся ў ‑нн‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Пачахлі́ць, почэхліць ’хутка пайсці, пашыбаваць’ (ТС). Да na‑ і f чахаць < мрасл. taxati ’знікаць’ (Мартынаў, Слав. акком., 124), у якім суфікс ‑л‑ мае значэнне імгненнасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пая́рываць ’даіць’ (браг., Мат. Гом.). Да па‑ і яры́ць < прасл. jariti (sę), з якім разглядаемая лексема звязваецца значэннем ’пеніцца, бурліць’, якое мае славен. jaríti se.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Перасошча ’бэлька паміж слупамі ў восені’ (Касп.). Утворана пры дапамозе суфікса ‑ь]е з пера- і сошка < саха ’слуп, раздвоены ўверсе, на якім ляжыць кладзі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сканцэнтрава́цца, ‑руецца; зак.
1. Сабрацца, згрупавацца ў адным якім‑н. месцы. Брыгада сканцэнтравалася на ўзлессі. □ [Обер-лейтэнант:] — Ну, палонны, адказвайце. Дзе сканцэнтраваліся атрады? М. Ткачоў. // Быць скіраваным у адно месца (пра ўдар, націск і пад.). // Увасобіцца ў чым‑н. Нашы сучасныя прозвішчы — гэта той фокус, у якім сканцэнтравалася амаль уся гісторыя ўзнікнення і развіцця антрапаніміі. Крывіцкі.
2. перан. Скіравацца на што‑н. (пра ўвагу, думкі і пад.). Уся мая ўвага сканцэнтравалася на Валі. Анісаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)