Грама́тыка (БРС). Рус. грамма́тика, укр. грама́тика. У ст.-бел. мове гэта слова ўжываецца, напр., у Скарыны (гл. Булыка, Запазыч., 85). Першакрыніцай запазычання з’яўляецца грэч. мова. Сучасная форма слова адлюстроўвае лац. пасрэдніцтва (grammatica). Непасрэдна гэта слова ўзята з польск. мовы (< лац.). Гл. Фасмер, 1, 451; Шанскі, 1, Г, 157.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ліпя́нка ’сыраежка’ (раг., Сл. паўн.-зах.). Няясна. Магчыма, гэта перанос назвы з нейкіх ліпкіх грыбоў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

быть несов., в разн. знач. быць;

быть (чему) быць (чаму), а чаще переводится глаголом быть в соответствующем лице будущего времени;

быть бу́ре бу́дзе бу́ра, быць бу́ры;

быть тебе́ бу́дзеш ты, быць табе́;

будь (в знач.: если бы) калі́ б… быў (была́, было́), каб… быў (была́, было́);

будь он учёным, он бы… калі́ б (каб) ён быў вучо́ным, ён бы…;

не будь калі́ б не быў (не была́, не было́);

не будь у него́ друзе́й, он бы… калі́ б (каб) не было́ ў яго́ сябро́ў, ён бы…;

будь то (в знач.: всё равно кто, что) няха́й гэ́та, няха́й гэ́та бу́дзе (мн. бу́дуць), ці гэ́та, ці гэ́та бу́дзе (мн. бу́дуць);

будь то сам профе́ссор няха́й гэ́тау́дзе) сам прафе́сар, ці гэ́тау́дзе) сам прафе́сар,

будь, что буде́т а ўжо ж што бу́дзе, няха́й бу́дзе, што бу́дзе; што бу́дзе, то́е бу́дзе;

была́ не была́ было́ не было́, ці пан, ці прапа́ў;

как бы то ни́ было як бы там ні было́;

и был тако́в то́лькі яго́ і ба́чылі, і знік;

быть по сему́ уст. няха́й бу́дзе так;

как быть? што рабі́ць?;

ста́ло быть зна́чыць, выхо́дзіць;

так и быть няха́й бу́дзе так, (ладно) до́бра;

на́до быть (вероятно) ма́быць, напэ́ўна, му́сіць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Будуле́ц ’страявы лес’ (Сцяшк. МГ). Запазычанне з польск. budulecгэта з ням. Bauholz; Брукнер, 46).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мадзя́ркаць ’лаяць’ (нараўл., Мат. Гом.). Да мацяркі́ (гл.) з азванчэннем ‑ц‑. Гэта калька рус. материться ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ґілёнь, ґіло́нь ’джала’ (Сл. паўн.-зах.). Сл. паўн.-зах. выводзіць гэта слова з літ. gyluonìs ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Добранадзе́йны ’добранадзейны’ (БРС). Здаецца, што гэта калька рус. благонадежный ’тс’. Добранадзе́йнасць калькуе відавочна, рус. слова благонадежность.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

паклёп, ‑а, м.

Ілжывае абвінавачанне. — Не веру я таму, што тут напісана. Мана ўсё гэта, паклёп на чэснага чалавека. Сабаленка. — Нават не хачу на такі паклёп адказваць. — Даміра вярнуў пісьмо, не дачытаўшы да канца, закурыў. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

праўдалю́б, ‑а, м.

Той, хто любіць праўду, дамагаецца справядлівасці. Сама ж яснасць грамадскіх ідэалаў здымае канфліктаў развіцця, суровасці і бязлітаснасці дыялектыкі. Забываць гэта — забываць аб прыродзе жыцця ўвогуле, аб традыцыях вялікага праўдалюба Багдановіча ў прыватнасці. Лойка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

працаёмкі, ‑ая, ‑ае.

Які патрабуе вялікай затраты працы. — А сто гектараў ільну.. хто будзе даглядаць? — запярэчыла Марына Міхайлаўна. — Вы ведаеце, якая гэта працаёмкая культура! Паслядовіч. А буракі — культура працаёмкая, яна патрабуе дакладнай і маруднай апрацоўкі. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)