Verbum

афо́рміцца, -млюся, -мішся, -міцца; зак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Прыняць закончаную, неабходную форму.

Ідэя яшчэ не аформілася.

2. Паступіць, запісацца куды-н. з захаваннем неабходных фармальнасцей.

А. на працу.

|| незак. афармля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. афармле́нне, -я, н.

папярэ́дні, -яя, -яе.

1. Які быў раней за што-н., знаходзіўся непасрэдна перад чым-н.

На папярэдняй старонцы.

2. Які папярэднічае чаму-н., які бывае перад чым-н.

Папярэдняя падрыхтоўка.

Папярэдняе следства.

3. Незакончаны, такі, пасля якога яшчэ будзе што-н.

Папярэднія вынікі.

прамяня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак., каго-што.

1. Тое, што і абмяняць.

П. быка на індыка (прымаўка пра абмен дрэннага на яшчэ горшае).

2. Аддаць перавагу каму-, чаму-н.

Не прамяняю самасад ні на якія цыгарэты.

|| незак. праме́ньваць, -аю, -аеш, -ае.

да́рма і дарма́, прысл.

1. Бясплатна, за нішто.

Аддаць д. мех бульбы.

2. Бескарысна, марна.

Ні адной гадзіны не страціў д.

Д. вы хвалюецеся, усё будзе добра.

3. у знач. часц. Хай, так і быць.

Не хопіць бульбы? — Д.!

Дадасі яшчэ гароху.

разлажы́цца², -лажу́ся, -ло́жышся, -ло́жыцца; зак.

1. Тое, што і раскласціся².

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Распасціся пад уздзеяннем бактэрый, згніць.

Торф яшчэ слаба разлажыўся.

3. перан. Дайсці да поўнага маральнага падзення; дэзарганізавацца.

|| незак. разлага́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. разлажэ́нне, -я, н.

плюс, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Матэматычны знак у выглядзе крыжыка (+), які абазначае складанне і дадатную велічыню.

2. у знач. нязм. слова. З дабаўленнем.

Чатыры п. два будзе шэсць.

3. перан. Дадатны бок, перавага.

Узважыць усе плюсы і мінусы.

4. У знач. злучніка «ды¹» (у 2 знач.), звычайна ў спалучэнні з «яшчэ» (разм.).

Цяжка мне — вучыцца, п. яшчэ малое дзіця.

5. Пры ўказанні на тэмпературу паветра абазначае: вышэй нуля.

На тэрмометры п. дванаццаць градусаў.

◊

Плюс-мінус — з магчымым разыходжаннем у бок павелічэння ці памяншэння.

|| прым. плю́савы, -ая, -ае (да 3 і 5 знач.).

Плюсавая тэмпература (вышэй нуля).

халадо́к, -дку́, м.

1. Цяністае месца, цянёк.

Сядзець у халадку.

2. Свежае халаднаватае паветра.

Павеяла халадком.

3. Час сутак, калі ўжо спала або яшчэ не наступіла спёка.

Халадком добра касіць.

4. перан. Стрыманасць, раўнадушнасць у адносінах да каго-, чаго-н.

У голасе яго адчуваўся х.

ператасава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны; зак.

1. што. Тасуючы, перамяшаць або стасаваць яшчэ раз.

П. карты.

2. перан., каго-што. Перамяшаць, размясціць іначай (разм.).

П. паперы на стале.

|| незак. ператасо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. ператасо́ўванне, -я, н. і ператасо́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

перачаса́ць¹, -чашу́, -чэ́шаш, -чэ́ша; -чашы́; -часа́ны і -чэ́саны; зак.

1. што. Расчасаць для прыгатавання пражы ўсё, многае.

П. увесь лён.

2. што. Расчасаць пачэсанае яшчэ раз.

П. кудзелю.

3. каго-што. Прычасаць нанава.

П. валасы.

|| незак. перачэ́сваць, -аю, -аеш, -ае (да 2 і 3 знач.).

спе́цца, спяю́ся, спяе́шся, спяе́цца; спяёмся, спеяце́ся, спяю́цца; зак.

1. Дасягнуць зладжанасці ў сумесным спеве.

Хору трэба яшчэ с.

2. перан., з кім. Дасягнуць поўнай згоды ў чым-н., адзінства ў поглядах, узгодненасці ў дзеяннях (разм.).

Яны ўжо даўно спеліся.

|| незак. спява́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.