абвясці́ць, -вяшчу́, -ве́сціш, -ве́сціць; -ве́шчаны; зак., што.
1. Давесці да ўсеагульнага ведама.
А. парадак галасавання.
2. Афіцыйным актам устанавіць што-н., заявіць аб пачатку якога-н. дзеяння, становішча.
А. перамір’е.
3. Афіцыйна прызнаць каго-н. кім-, чым-н.
А. імператарам.
4. Урачыста аб’явіць, абнародаваць.
А. незалежнасць краіны.
|| незак. абвяшча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. абвяшчэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
устано́ўка, -і, ДМ -но́ўцы, ж.
1. гл. устанавіць.
2. мн. -і, -но́вак. Устаноўлены дзе-н. механізм, прыстасаванне.
Буравая ў.
3. мн. -і, -но́вак. Мэтавая накіраванасць, арыенціроўка на што-н.
У. на высокую якасць прадукцыі.
Творчая ў. пісьменніка.
4. -і, -но́вак. Накіроўваючае ўказанне, дырэктыва.
Даць, атрымаць устаноўку.
|| прым. устано́вачны, -ая, -ае (да 1, 3 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кваліфікава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак. і незак., каго-што.
1. Вызначыць (вызначаць), ацаніць (ацэньваць) якасць або ступень вартасці каго‑, чаго‑н. // Характарызаваць прадмет, адносіць яго да пэўнай групы. Кваліфікаваць злачынства.
2. Устанавіць (устанаўліваць) ступень падрыхтаванасці, годнасці да якой‑н. працы. Кваліфікаваць ступень падрыхтаванасці рабочых.
[Ням. qualifizieren.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панора́ма в разн. знач. панара́ма, -мы ж.;
панора́ма го́рода панара́ма го́рада;
Севасто́польская панора́ма Севасто́пальская панара́ма;
установи́ть у́ровень на панора́ме устанаві́ць грунтва́гу на панара́ме;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
індывідуалізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., каго-што.
Зрабіць (рабіць) індывідуальным (у 1 знач.), своеасаблівым, не падобным на іншых. Індывідуалізаваць мову герояў. Індывідуалізаваць персанажаў мастацкага твора. // Устанавіць (устанаўліваць) што‑н. прымяняльна да кожнага асобнага выпадку, чалавека і пад. Індывідуалізаваць заняткі з адстаючымі вучнямі. Індывідуалізаваць харчаванне хворых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паназнача́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Прызначыць на якую‑н. пасаду, працу і пад. усіх, многіх.
2. Устанавіць, вызначыць што‑н. усім, многім. Паназначаць пенсіі.
3. Абазначыць, памеціць якім‑н. чынам усё, многае. Вырашылі [юныя натуралісты] заўтра ж схадзіць у лес, падшукаць і паназначаць кусты для перасадкі. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
назна́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго-што.
1. Прызначыць на якую‑н. пасаду, працу. Назначыць дзяжурных. □ [Пан:] — Хітры ты чалавек, Палуян. Недарма цябе солтысам назначылі. Брыль.
2. Вызначыць загадзя тэрмін, час чаго‑н. Назначыць спатканне. □ Кангрэс назначылі на нядзелю, ён павінен быў пачацца пасля паўдня. Чорны.
3. Намеціць што‑н. зрабіць. Ніякай работы на гэты дзень.. [Раман] яшчэ не назначыў сабе. Колас.
4. Устанавіць (пенсію, утрыманне, прэмію і пад.). У канцы пісьма штаб палка прапанаваў.. назначыць сям’і памёршага пенсію. Чорны. // Устанавіць памеры платы. Назначыць цану.
5. Прадпісаць, рэкамендаваць выкананне чаго‑н. Назначыць лякарства. Назначыць вапны.
6. Прысудзіць (у якой‑н. гульні). Назначыць штрафны ўдар.
7. Паставіць знак, метку на чым‑н.; абазначыць. Назначыць меткай качанят. Назначыць дрэвы на высечку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
назна́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак.
1. каго (што). Прызначыць на якую-н. пасаду, працу.
Н. загадчыкам кафедры.
2. што. Намеціць, вызначыць тэрмін.
Н. сустрэчу на вечар.
3. што. Устанавіць (зарплату, пенсію і пад.).
Н. пенсію.
4. што. Прысудзіць (у якой-н. гульні).
Н. штрафны ўдар.
5. што. Паставіць знак, пазначыць меткай.
Н. дрэвы на высечку.
|| незак. назнача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. назначэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
отсу́тствующий
1. прич. які́ (што) адсу́тнічае, яко́га няма́;
2. прил. адсу́тны;
отсу́тствующий взгляд адсу́тны по́зірк;
3. сущ. адсу́тны, -нага м.;
установи́ть число́ отсу́тствующих устанаві́ць ко́лькасць адсу́тных.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
парадні́ць, ‑радню, ‑родніш, ‑родніць; зак., каго-што.
1. Стварыць адносіны роднасці паміж кім‑н. Парадніць адну сям’ю з другой.
2. Зблізіць, устанавіць адносіны ўзаемаразумення. Шматвяковая сумесная барацьба рускага, украінскага і беларускага народаў за сваю незалежнасць, за сваю культуру, мову, веру і звычаі парадніла гэтыя народы. «Беларусь». Гэта слова [камунізм] людзей аб’яднала І сардэчна навек парадніла. Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)