ша́нец, ‑нца, м.

Часовае палявое ўмацаванне ў Расіі ў 17–19 стст.

[Польск. szaniec ад ням. Schanze.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паве́раны, -ага, мн. -ыя, -ых, м. (кніжн.).

Асоба, афіцыйна ўпаўнаважаная дзейнічаць ад чыйго-н. імя.

○

Прысяжны павераны — адвакат у царскай Расіі.

Прысяжны ў справах — дыпламатычны прадстаўнік, ніжэйшы на ранг за пасла ці пасланніка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дыктату́ра, -ы, мн. -ы, -ту́р, ж.

Нічым не абмежаваная дзяржаўная ўлада, якая апіраецца на сілу пануючага класа.

○

Дыктатура пралетарыяту — улада рабочага класа, якая ўсталявалася ў Расіі пасля 1917 г. ў выніку сацыялістычнай рэвалюцыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вучы́лішча, ‑а, н.

Сярэдняя сацыяльная навучальная ўстанова. Педагагічнае, вышэйшае тэхнічнае, рамеснае вучылішча. // Навучальная ўстанова, школа ў царскай Расіі. Народнае вучылішча.

•••

Рэальнае вучылішча — сярэдняя навучальная ўстанова ў дарэвалюцыйнай Расіі, у якой выкладаліся пераважна прыродазнаўчыя і дакладныя навукі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

белаэмігра́нтшчына, ‑ы, ж., зб.

Разм. Белыя эмігранты; контррэвалюцыянеры, якія эмігрыравалі з Савецкай Расіі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

душапрыка́зчык, ‑а, м.

У дарэвалюцыйнай Расіі — асоба, на якую завяшчальнік ускладваў выкананне завяшчання.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сямідзеся́тнік, ‑а, м.

Грамадскі і літаратурны дзеяч сямідзесятых гадоў 19 ст. у Расіі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэ́крут, -а, М -руце, мн. -ы, -аў, м.

У Расіі з 1705 па 1874 г.: салдат-навабранец.

Здаць у рэкруты (па воінскім абавязку). Пайсці ў рэкруты (па найме).

|| прым. рэкру́цкі, -ая, -ае.

Рэкруцкая павіннасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цалава́льнік, -а, мн. -і, -аў, м. (гіст.).

1. У Расіі 15—18 стст.: службовая асоба, абавязкамі якой былі збор падаткаў і выкананне некаторых судовых і паліцэйскіх функцый.

2. Прадавец віна ў шынку ці карчме.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ссыльнапаліты́чны, ‑ага, м.

У дарэвалюцыйнай Расіі — чалавек, які знаходзіўся ў ссылцы па палітычнай справе.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)