-ка част.
1. (при повелительном наклонении) ану (ставится в начале предложения); (после гласных) ж; (после согласных) жа; чаще не переводится совсем;
ну-ка, покажи́ ану́, пакажы́;
посмотри́-ка на него́ паглядзі́ на яго́;
да́йте-ка пройти́ да́йце (ж) прайсці́;
2. (при будущем времени — ставится перед глаг.) а, дава́й;
а зае́ду-ка я, в са́мом де́ле, к нему́ а зае́ду (дава́й зае́ду) я, сапраўды́, да яго́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пре́жде
1. нареч. (когда-то) не́калі; калі́сьці, калі́сь; (раньше) ране́й;
2. нареч. (сначала) спача́тку; (сперва) спярша́, перш;
3. предлог, уст. (до чего) да (чаго); (перед чем) пе́рад (чым);
пре́жде о́тпуска да адпачы́нку, пе́рад адпачы́нкам;
4. предлог (раньше) ране́й, перш;
пришёл пре́жде всех прыйшо́ў ране́й (перш) за ўсіх;
◊
пре́жде всего́ перш за ўсё, перш-на́перш;
пре́жде чем союз ране́й як (чым), перш як (чым);
пре́жде вре́мени ране́й ча́су.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
толка́ть несов.
1. шту́рхаць; пхаць, пхнуць;
толка́ть кого́-л. ло́ктем шту́рхаць каго́-не́будзь ло́кцем;
толка́ть пе́ред собо́й та́чку пхаць (пхнуць) пе́рад сабо́й та́чку;
2. спорт. шту́рхаць;
толка́ть ядро́ шту́рхаць ядро́;
3. перен. (побуждать к чему-л.) заахво́чваць (да чаго-небудзь), наво́дзіць (на што-небудзь), падбіва́ць (на што-небудзь);
толка́ть на мысль наво́дзіць на ду́мку;
толка́ть на преступле́ние падбіва́ць на злачы́нства;
◊
толка́ть в про́пасть шту́рхаць у про́рву (бе́здань);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
твар (род. тва́ру) м.
1. лицо́ ср.;
прыго́жы т. — краси́вое лицо́;
му́скулы тва́ру — му́скулы лица́;
2. перен. (индивидуальные черты) лицо́ ср., о́блик;
т. го́рада — лицо́ (о́блик) го́рода;
◊ ве́даць (знаць) у т. — знать в лицо́;
змяні́цца з тва́ру — измени́ться в лице́;
на тва́ры напі́сана — на лице́ напи́сано;
пе́рад тва́рам — (каго, чаго) пе́ред лицо́м (кого, чего);
т. у т. — лицо́м к лицу́;
сце́рці з тва́ру зямлі́ — стере́ть с лица́ земли́;
з тва́ру — с лица́;
(не) да тва́ру — (не) к лицу́;
не ўда́рыць тва́рам у гразь — не уда́рить лицо́м в грязь;
плю́нуць у т. — плю́нуть в лицо́;
ні крыві́нкі ў тва́ры — ни крови́нки в лице́;
ні з ста́ну ні з тва́ру — ни ко́жи ни ро́жи;
мяня́цца з тва́ру — меня́ться в лице́;
пе́рад тва́рам — пе́ред лицо́м;
т. вы́цягнуўся — лицо́ вы́тянулось;
кроў кі́нулася ў т. — кровь бро́силась (уда́рила) в лицо́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ноч ж. ночь;
н. пе́рад Но́вым го́дам — ночь пе́ред Но́вым го́дом;
○ бе́лыя но́чы — бе́лые но́чи;
паля́рная н. — поля́рная ночь;
◊ аб н. — в тече́ние одно́й но́чи, в одну́ ночь;
до́брай но́чы — до́брой (споко́йной) но́чи; прия́тного сна;
дзень і н. — день и ночь;
як н. і дзень — как ночь и день;
варфаламе́еўская н. — варфоломе́евская ночь;
рабі́навая (вераб’і́ная) н. — воробьи́ная ночь;
на н. гле́дзячы — на ночь гля́дя
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
к (перед некоторыми сочетаниями согласных — ка) предлог с дат. в разн. знач. к, ко;
дзень хілі́ўся к ве́чару — день клони́лся к ве́черу;
падары́ць к Но́ваму го́ду — подари́ть к Но́вому го́ду;
падысці́ к сталу́ — подойти́ к столу́;
спячы́ піро́г к свя́ту — спечь пиро́г к пра́зднику;
прыгатава́ць заку́ску к абе́ду — подгото́вить заку́ску к обе́ду;
паспе́ць к цягніку́ — успе́ть к по́езду;
прытулі́ся ка мне — прижми́сь ко мне
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шы́я ж. ше́я;
◊ на сваю́ шы́ю — на свою́ ше́ю;
кі́дацца (ве́шацца) на шы́ю — броса́ться (ве́шаться) на ше́ю;
вісе́ць на шы́і — висе́ть на ше́е;
скруці́ць (злама́ць) сабе́ шы́ю — слома́ть себе́ ше́ю;
хаму́т на шы́ю — хому́т на ше́ю;
як ка́мень на шы́і — как ка́мень на ше́е;
шука́ць пятлі́ на шы́ю — лезть в пе́тлю, иска́ть пе́тлю на ше́ю;
гнуць шы́ю (спі́ну) — (перад кім) гнуть ше́ю (спи́ну) (перед кем)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хіста́цца несов.
1. кача́ться, колеба́ться, раска́чиваться, шата́ться;
~та́ліся верхаві́ны дубо́ў — кача́лись верши́ны дубо́в;
2. (идти, шатаясь) кача́ться, шата́ться, поша́тываться;
3. прям., перен. (быть непрочным, неустойчивым) колеба́ться, шата́ться;
зуб ~та́ецца — зуб шата́ется;
тэмперату́ра ~та́ецца — температу́ра коле́блется;
аўтарытэ́т ~та́ецца — авторите́т коле́блется;
4. перен. (быть в нерешительности) колеба́ться;
ён ~та́ўся пе́рад тым, як прыня́ць рашэ́нне — он колеба́лся пе́ред тем, как приня́ть реше́ние;
5. страд. кача́ться, колеба́ться; раска́чиваться, шата́ться; см. хіста́ць 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
схілі́цца сов.
1. (нагнуться) склони́ться, наклони́ться;
с. над калы́скай — склони́ться (наклони́ться) над колыбе́лью;
2. (взять направление) склони́ться, поверну́ть;
со́нца ~лі́лася к гарызо́нту — со́лнце склони́лось (поверну́ло) к горизо́нту;
дзень ~лі́ўся к ве́чару — день склони́лся (поверну́л) к ве́черу;
шча́сце ~лі́лася на яго́ бок — сча́стье склони́лось на его́ сто́рону;
3. перен. склони́ться;
я ахво́тна схілі́ўся на іх бок — я охо́тно склони́лся на их сто́рону;
4. перен. преклони́ться, склони́ться;
~лі́цца пе́рад ве́ліччу ідэ́й — преклони́ться (склони́ться) пе́ред вели́чием иде́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дзве́ры ед. нет дверь ж.;
○ глухі́я дз. — глуха́я дверь;
ца́рскія дз. — церк. ца́рские врата́;
◊ палі́тыка адчы́неных дзвярэ́й — поли́тика откры́тых двере́й;
лама́цца (бі́цца) у адчы́неныя дз. — ломи́ться в откры́тую дверь;
дзень адчы́неных дзвярэ́й — день откры́тых двере́й;
пры зачы́неных дзвяра́х — при закры́тых дверя́х;
паказа́ць на дз. — (каму) показа́ть (указа́ть) на дверь (кому);
дз. ў дз. — дверь в дверь;
сту́кацца ў дз. — стуча́ться в дверь;
зачыні́ць дз. — (перад кім) закры́ть дверь (перед кем);
бра́знуць дзвяра́мі — хло́пнуть две́рью;
дз. не стыка́юцца — дверь не закрыва́ется
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)