Правады́р ’ідэйны, палітычны кіраўнік партыі, клана’, ’той, хто кіруе племям, войскам, атрадам’ (ТСБМ, Гарэц.). Укр. провода́рь, проводи́рь ’праваднік, важаты’. Ад праводзіць з усх.-слав. суф. *‑yrʼ, параўн. павадыр. Меркаванні Кюнэ (Poln., 90) пра польскі ўплыў беспадстаўныя, гл. Банькоўскі, 2, 796.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

палітаддзе́л, ‑а, м.

Палітычны аддзел; партыйна-палітычны орган, створаны партыяй для ўзмацнення партыйнага кіраўніцтва і палітычнай работы на некаторых участках сацыялістычнага будаўніцтва і ў арміі. На прывітанне [танкісты] адказалі весела: начальнік палітаддзела быў жаданым госцем. Мележ. Пісьменнік і сам ідзе ў Чырвоную Армію і працуе ў палітаддзеле Заходняга фронту, не пакідаючы сваёй творчай працы. Хведаровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

иде́йно-полити́ческий ідэ́йна-паліты́чны;

иде́йно-полити́ческое воспита́ние масс ідэ́йна-паліты́чнае выхава́нне мас.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

палітыка-...,

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «палітычны» (у 1 знач.), напрыклад: палітыка-выхаваўчы, палітыка-масавы, палітыка-эканамічны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

палітэмігра́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Палітычны эмігрант. У 1870 годзе Вазаў прыязджае ў горад Враіла, дзе ён трапляе ў асяроддзе палітэмігрантаў. «Беларусь».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэфарма́цыя, ‑і, ж.

Сацыяльна-палітычны рух супраць феадалізму ў Заходняй Еўропе ў 16 ст., які набыў форму рэлігійнай барацьбы супраць каталіцкай царквы.

[Ад лац. reformatio — змяненне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

клі́мат, -у, М -маце, м.

1. Метэаралагічныя ўмовы, уласцівыя пэўнай мясцовасці ў залежнасці ад геаграфічных абставін.

Кантынентальны к.

2. перан. Становішча, умовы існавання чаго-н.

Міжнародны палітычны к.

Здаровы к. у сям’і.

|| прым. кліматы́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паражэ́нства, -а, н.

1. У час Першай сусветнай вайны: палітычны настрой у некаторых грамадскіх колах, якія жадалі паражэння свайго ўрада ў вайне.

2. Пазіцыя, якая адлюстроўвае нявер’е ў магчымасць ажыццяўлення чаго-н., у перамогу чаго-н. (неадабр.).

|| прым. паражэ́нчы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

плутакра́тыя, ‑і, ж.

Кніжн.

1. Палітычны лад, пры якім дзяржавай кіруе кучка самых багатых прадстаўнікоў пануючага класа, а народ пазбаўлены правоў.

2. зб. Плутакраты.

[Грэч. plutokratia — панаванне, улада багатых або багацця.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

радыкалі́зм, -у, м.

1. Крайняя, бескампрамісная грамадска-палітычная пазіцыя партыі або групы асоб, якая характарызуецца імкненнем да кардынальных змен у сацыяльна-палітычнай сферы.

Палітычны р.

2. Склад думак і дзеянняў, уласцівы радыкалу (у 2 знач.); палітычная смеласць, рашучасць.

|| прым. радыкалі́сцкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)