уста́вI

1. (свод правил) стату́т, -та м.;

де́йствовать по уста́ву дзе́йнічаць па стату́це (паво́дле стату́та);

2. уст. (правила поведения, распорядок жизни) звы́чай, -чаю м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пашы́ць, -шы́ю, -шы́еш, -шы́е; -шы́й; -шы́ты; зак., што.

1. і без дап. Правесці некаторы час, займаючыся шыццём.

2. Зрабіць, вырабіць шыццём.

П. сукенку.

|| наз. пашы́ў, -шы́ву, м. (да 2 знач.; спец.) і пашы́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 2 знач.; спец.); прым. пашы́вачны, -ая, -ае (паводле 2 знач.; спец.).

Пашывачны цэх.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

преда́ниеII (легенда) пада́нне, -ння ср.;

по преда́нию паво́дле пада́ння;

свежо́ преда́ние, а ве́рится с трудо́м было́ няда́ўна, а паве́рыць ця́жка; мно́га чу́ецца, ды ма́ла ве́рыцца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

усмотре́ние ср. (мнение) меркава́нне, -ння ср.; (взгляд) по́гляд, -ду м.; (решение) вырашэ́нне, -ння ср.;

оста́вить (предоста́вить, переда́ть) на чьё-л. усмотре́ние пакі́нуць (перада́ць) на чыё-не́будзь меркава́нне (вырашэ́нне);

де́йствовать по своему́ усмотре́нию дзе́йнічаць паво́дле свайго́ меркава́ння;

де́йствовать по усмотре́нию а) (в зависимости от обстоятельств) дзе́йнічаць у зале́жнасці ад акалі́чнасцей (паво́дле акалі́чнасцей); б) (произвольно) дзе́йнічаць сваі́м о́думам (аду́мам, як узду́маецца);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

інды́га.

1. нескл., н. Цёмна-сіняе фарбавальнае рэчыва, якое здабываецца з соку некаторых трапічных (індыганосных) раслін або атрымліваецца сінтэтычна.

2. нязм. Цёмна-сіні.

Колер і.

3. Людзі, якія, паводле сцвярджэння экстрасэнсаў, маюць аўру колеру індыга і характарызуюцца наяўнасцю звышздольнасцей, высокім інтэлектам і неўспрыімлівасцю да традыцыйных прыёмаў выхавання.

Дзеці і.

|| прым. інды́гавы, -ая, -ае (да 1 знач.).

І. колер.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пато́п, -у, м.

1. Паводле біблейскай легенды: паводка, якая за грахі людзей затапіла нібыта ўсю Зямлю.

Сусветны п.

Пасля нас хоць п.! (каб толькі нам было добра; неадабр.).

2. Разводдзе, паводка; пра многа разлітай вады дзе-н. (разм., жарт.).

У нізінах вясною — цэлы п.

Што тут за п. у вас у хаце?

|| прым. пато́пны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паня́цце, -я, мн. -і, -яў, н.

1. Лагічна аформленая думка аб прадмеце, з’яве; ідэя чаго-н.

П. прыбавачнай вартасці.

2. Уяўленне, звесткі пра што-н.

Даць п. пра што-н. Мець п. аб чым-н.

3. звычайна мн. Спосаб, узровень разумення чаго-н.

Паводле нашых паняццяў усё гэта павінна быць па-іншаму.

|| прым. паняці́йны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

эфі́р, -у, м.

1. мн. -ы, -аў. Арганічнае злучэнне, якое ўтрымлівае кісларод (спец.).

Простыя эфіры.

2. Асобае суцэльнае асяроддзе, што, паводле старых тэорый фізікі, запаўняе сусветную прастору (уст.).

3. Прастора як распаўсюджвальнік радыёхваль.

У эфіры гучыць музыка.

4. У старажытнагрэчаскай міфалогіі — самы верхні, чысты і празрысты слой паветра, месцазнаходжанне багоў.

|| прым. эфі́рны, -ая, -ае.

Э. час.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вучы́ць, вучу́, ву́чыш, ву́чыць; ву́чаны; незак.

1. каго чаму і з інф. Перадаваць каму-н. якія-н. веды, навыкі, звычкі.

В. англійскай мове.

В. сына плаваць.

В. гаспадарыць.

2. перан., каго чаму і з інф. Настаўляць чаму-н., пабуджаць да чаго-н.

В. паважаць старэйшых.

В. дзяцей толькі добраму.

3. з дадан. Абгрунтоўваць, развіваць якую-н. тэорыю, думку, погляд.

Тэорыя вучыць, што свядомасць чалавека ёсць прадукт яго грамадскага жыцця.

4. што. Займаючыся, засвойваць, запамінаць.

В. урок.

В. верш.

В. ролю.

5. каго. Караць, біць (разм.).

Мала вас вучылі дубцом!

|| зак. вы́вучыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны і навучы́ць, -вучу́, -ву́чыш, -ву́чыць; -ву́чаны; наз. вы́вучка, -і, ДМ -чцы, ж. (паводле 1 знач.) і навуча́нне, -я, н. (паводле 1 знач.).

Аддаць на вывучку.

Усеагульнае абавязковае навучанне.

|| наз. вучэ́нне, -я, н. (да 1, 4 і 5 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

согла́сие ср.

1. зго́да, -ды ж.;

дать согла́сие на что́-л. даць зго́ду на што-не́будзь;

жить в согла́сии жыць у зго́дзе;

прийти́ к согла́сию прыйсці́ да зго́ды;

в согла́сии у адпаве́днасці (з чым), паво́дле (чаго), зго́дна (з чым);

в согла́сии с пра́вилами у адпаве́днасці з пра́віламі, паво́дле пра́віл, зго́дна з пра́віламі;

2. (соразмерность) зла́джанасць, -ці ж.; (гармония) гармо́нія, -ніі ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)