пла́ваць несов., в разн. знач. пла́вать;

п. у мо́ры — пла́вать в мо́ре;

дрэ́ва ~вае — де́рево пла́вает;

п. на экза́мене — разг. пла́вать на экза́мене;

◊ ме́лка п. — ме́лко пла́вать;

п. як сыр у ма́сле — ката́ться как сыр в ма́сле

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прили́в в разн. знач. прылі́ў, -лі́ву м.;

на мо́ре начался́ прили́в на мо́ры пача́ўся прылі́ў;

прили́в кро́ви прылі́ў крыві́;

прили́в чувств прылі́ў пачу́ццяў;

прили́в де́нежных сре́дств прылі́ў грашо́вых сро́дкаў;

прили́в революцио́нного движе́ния прылі́ў рэвалюцы́йнага ру́ху;

прили́в по́ршня техн. прылі́ў по́ршня;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

смалі́цца ​1, смоліцца; незак.

Зал. да смаліць ​1.

смалі́цца ​2, смалюся, смалішся, смаліцца; незак.

Разм.

1. Быць на сонцы, пячыся; загараць. «От табе і маеш, — думаў чалавек, — адпачыў, называецца. Я тут сабе смалюся на сонцы, купаюся ў моры,.. а пад мяне, мабыць, ужо там падкапаліся, мабыць, пастку паставілі». Сабаленка.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыгараць, дыміцца і чарнець на агні. Голас .. [жанчыны] спыніўся на паўслове, бо ў печы пачаў смаліцца блін. Бядуля.

3. Зал. да смаліць ​2 (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

закава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; ‑куём, ‑куяце; зак., каго-што.

1. Надзець на каго‑н. кайданы, ланцугі, скаваўшы іх. Прыехалі жандары, закавалі Пархвена ў кайданы і адправілі ў Сібір на катаргу. Жычка. // перан. Пакарыць, зняволіць. Не танула песня ў моры. У агні не гарэла, Закаваць не мог у путы Сатрап азвярэлы. Купала. Няма яшчэ такіх кайданаў, Каб закаваць людское сэрца. Глебка.

2. перан. Пакрыўшы лёдам, зрабіць нерухомым; замарозіць. Падскочыў мароз і закаваў балоты і рэкі. Якімовіч. / у безас. ужыв. Закавала лёдам рэкі, Ручаёчкі — аж да дна. Ставер.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бу́хта ​1, ‑ы, ДМ ‑хце, ж.

1. Невялікі марскі заліў, прыгодны для стаянкі суднаў. Заставацца ў адкрытым моры было нельга, да свайго порта далекавата, і капітан прыняў рашэнне схавацца ў зручнай бухце. Б. Стральцоў.

2. Абл. Глыбокае месца ў рэчцы. І ёсць загадка такая: Ні смяецца, ні гукае, Жыве ў бухце пад ракітай, На ім світа, Ды не сшыта. Колас.

[Ням. Bucht.]

бу́хта ​2, ‑ы, ДМ ‑хце, ж.

Вялікі скрутак дроту, каната і пад. Калгаснікі, убачыўшы.. прывезеныя Дзямідам Сычам турбіны і генератар, цяжкія бухты меднага дроту, кінуліся на пошукі электрычнага шнура. Паслядовіч.

[Гал. bocht.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

даве́сціся сов., безл. довести́сь, случи́ться; прийти́сь, привести́сь;

у гэ́тым го́дзе мне давяло́ся быць на Чо́рным мо́ры — в э́том году́ мне довело́сь (случи́лось, пришло́сь, привело́сь) быть на Чёрном мо́ре;

праз дзень мне давядзе́цца ляце́ць на самалёце — че́рез день мне придётся лете́ть на самолёте

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

перспекты́ва ж., в разн. знач. перспекти́ва;

у ~ве гэ́та ме́ла і́ншы вы́гляд — в перспекти́ве э́то име́ло ино́й вид;

зако́ны ~вы — зако́ны перспекти́вы;

адсу́тнасць ~вы — отсу́тствие перспекти́вы;

~вы на ўраджа́й — перспекти́вы на урожа́й;

перспекты́ва праве́сці ле́та на мо́ры — перспекти́ва прове́сти ле́то на́ море

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

панава́ць несов.

1. госпо́дствовать, вла́ствовать;

п. на мо́ры — госпо́дствовать на мо́ре;

2. (быть главным) главе́нствовать;

3. госпо́дствовать, преоблада́ть; цари́ть;

тут ~ва́ла така́я ду́мка — тут госпо́дствовало (преоблада́ло) тако́е мне́ние;

у ле́се ~ва́ла цішыня́ — в лесу́ цари́ла тишина́;

4. (жить в бездельи, праздности) ба́рствовать;

5. возвыша́ться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тану́ць несов., в разн. знач. тону́ть; (погибать, погрузившись в воду — ещё) утопа́ть;

т. у мо́ры — тону́ть (утопа́ть) в мо́ре;

т. у спра́вах — тону́ть в дела́х;

гудкі́ тану́лі ў по́свістах завіру́хі — гудки́ тону́ли в сви́сте мете́ли;

ду́мка а́ўтара тану́ла ў падрабя́знасцях — мысль а́втора тону́ла в подро́бностях

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

То́сна ’млосна’ (гродз., Сл. ПЗБ), то́скна ’тужліва, сумна’ (Ласт.), ст.-бел. то́скно ’тс’ (XVII ст., Карскі, 1, 88). Да таскні́ць ’тужыць, нудзіцца, сумаваць’ (гл.), параўн. ст.-польск. teskno/tesno ’сумна’, ’непрыемна, крыўдна’ і спрошчанае дыял. ckno (*tъskn‑ > *tskn‑ > ckn‑) ’сумна, тужліва’, ’моташліва, нудліва’, ’саладжава’, н.-луж. tešno, stysno ’палахліва, жудасна’, ’цяжка, змрочна’, в.-луж. tyšno ’тс’, ’сумна, маркотна, засмучана’, чэш. je mu teskno ’яго сум, туга бярэ за сэрца’, славац. teskno, tesno ’тужліва’. Да праславянскага прыметніка *tъsknъ ’смутны, тужлівы, прыгнечаны’, які ад назоўніка *tъska ’смутак, прыгнечанасць, дрэннае самаадчуванне, млоснасць, нуда’ (гл. таска), параўн. рус. тоска́ ’туга, нуда, смутак’, стараж.-рус. тъска ’бура на моры (з марской хваробай)’, ’цяжкасць, гора, сум, неспакой’ (Борысь, 632; Фасмер, 4, 88; ЁСУМ, 5, 612). Найбліжэйшым і.-е. адпаведнікам з’яўляецца літ. taũsti ’сумаваць’ (Махэк₂, 641).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)