трансгрэ́сія, ‑і, ж.
Спец. Наступленне мора на сушу.
[Ад лац. transgressio — пераход.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гарызанта́ль, -і, мн. -і, -ей і -яў, ж.
1. Прамая лінія, паралельная плоскасці гарызонту.
Па гарызанталі.
2. Лінія, якая злучае на карце пункты мясцовасці, што знаходзяцца на аднолькавай вышыні над узроўнем мора.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бурлі́ць, -лю́, -лі́ш, -лі́ць; незак.
1. Бурна цячы, пералівацца, клекатаць.
Мора бурліць.
2. перан. Праяўляцца з вялікай сілай (пра падзеі, пачуцці і пад.); шумець.
Кроў бурліць, на месцы не сядзіцца.
Злосць бурліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
эве́ны, -аў, адз. эве́н, -а, м.
Народ, роднасны эвенкам, які жыве на ўзбярэжжы Ахоцкага мора і ў паўночных раёнах Якуціі.
|| ж. эве́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.
|| прым. эве́нскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мара́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Той, хто служыць у флоце.
2. Чалавек, які добра ведае мора і марскую справу.
|| памянш.-ласк. марачо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.
|| прым. мара́цкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бурлі́васць, ‑і, ж.
Уласцівасць бурлівага. Я люблю бурлівасць мора. Гурло.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пучы́на ’ўздухавіна, крынічная мясціна’ (гарад., Нар. лекс.). Рэлікт прасл. проста, што захаваўся з такім значэннем на ўсходнеславянскай тэрыторыі, гл. Борысь, БЛ, 15, 52. Рус. пучина ’глыбіня, бездань, прорва; мора’, укр. пучина ’марская глыбіня, без-дань’, ст.-рус. пучина ’мора; бязмежжа; прорва, невычэрпная крыніца’, ст.-бел. пучина: в черъмнкмъ мори, пучиной покри ихъ (Скарына), Бярында тлумачыць як “глубокост(ь) морска … или широкость морскихъ водь”, што сведчыць пра ненароднасць слова (Німчук, Давньорус., 127). Усе названыя формы запазычаны са ст.-слав. плённа ’марская прастора, глыбіні мора, акіян; бездань, прорва’, параўн. таксама балг. пучина ’бездань, прорва; цясніна’, макед. пучина ’адкрытае мора, марская прастора’, серб.-харв. пучина ’адкрытае, шырокае мора; небасхіл; поле; сярэдзіна лета, зімы’, славен. pęčina ’адкрытае мора’ (запазычана са ст.-слав. або серб.-харв., гл. Бязлай, 3, 67). Выводзіцца з *рок‑ (гл. пук) як абстрактны назоўнік з суфіксам ‑ina (Скок, 3, 66), параўн. бел. пук неба (Нар. Гом.), пук зімы (Варл.), а таксама серб.-харв. пу́котина ’шчыліна’ (Фасмер, 3, 415); звязана з пучыць (гл.) < *počiti ’павялічвацца, пашырацца; трэскацца’ (Глухак, 511; Чарных, 2, 86); семантычна блізкія утварэнні харв. рис ’шчыліна, правал’, рум. puf ’яма; студня’ (< слав.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
эхало́т, ‑а, М ‑лоце, м.
Гідраакустычны прыбор для вымярэння глыбінь мора.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Памор’е ’старая назва паўночных рускіх зямель на берагах Белага мора, Анежскага возера і рэк, якія ў іх упадаюць; старая назва паўночнай часткі Польшчы, якая прымыкае да Балтыйскага мора’ (ТСБМ). З рус. помо́рье < море; параўн. таксама польск. pomorze, чэш. pomoří (Фасмер, 3, 323). Сюды ж памор, паморка ’жыхар(ка) памор’я’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аквана́ўт, ‑а, М ‑ўце, м.
Даследчык мора, які праводзіць назіранні пад вадой.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)