вы́есці, ‑ем, ‑есі, ‑есць; ‑едзім, ‑есце, ‑едуць; пр. выеў, ‑ела; заг. выеш; зак., што.
1. З’есці ўнутраную частку чаго‑н. Выесці начынку з пірага.
2. З’есці ўсё, што знаходзіцца ў чым‑н. Выесці міску крупніку.
3. Разбурыць, пашкодзіць, праесці (аб дзеянні едкіх рэчываў). Кіслата выела дзірку ў тканіне. Дым выеў вочы.
•••
Выесці вочы — надакучыць папрокамі, напамінкамі.
Душу выесці — вельмі надакучыць прыставаннямі, дакорамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́вальґіс ’гультай, абібок’ (Цых.). Фанетыка (ґ узрыўное) паказвае на запазычанне і канец слова нагадвае літ. val̃gis ’ежа’. Магчыма, частковая калька з невядомага літоўскага экспрэсіўнага назоўніка тыпу пражора; параўн. išválgyti ’з’есці, выесці’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пералу́шчыць, ‑шчу, ‑шчыш, ‑шчыць; зак., што.
1. Ачысціць ад шалупіння, лузгі ўсё, многае. Пералушчыць увесь гарох.
2. Разгрызаючы шалупінне, з’есці ўсё, многае. Пералушчыць усе гарбузікі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
злу́шчыць, ‑шчу, ‑шчыш, ‑шчыць; зак., што.
1. Ачысціць, аддзяліць верхні слой чаго‑н. Злушчыць шкарлупіну з яйца.
2. З’есці, разгрызаючы шкарлупіну. Злушчыў поўную жменю гарбузікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расхляба́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Хлябаючы, з’есці ўсё разам з другімі або з многімі. Расхлябаць поліўку.
2. перан. Разблытаць, уладзіць што‑н. заблытанае, непрыемнае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шні́цэль, ‑ю, м.
Тонкая адбіўная ці рубленая катлета. Натуральны шніцэль. □ Сашка, відаць, чакаў вострага слова ад хлопцаў і хутчэй за ўсіх пастараўся з’есці свой шніцэль. Гроднеў.
[Ням. Schnitzel.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перакусі́ць, -ушу́, -у́сіш, -у́сіць; -у́шаны; зак.
1. што. Кусаючы, раздзяліць.
П. саломінку.
2. чаго і без дап. З’есці чаго-н. нямнога, паесці збольшага; закусіць.
П. перад адыходам.
|| незак. пераку́сваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. пераку́сванне, -я, н. і пераку́ска, -і, ДМ -ку́сцы, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ду́ля, ‑і, ж.
1. Летні сорт ігруш з вялікімі і салодкімі пладамі.
2. Плод гэтай ігрушы. На грушы каля ганку Вісяць цяжкія дулі. Калачынскі.
3. Разм. груб. Кукіш, фіга. [Халуста] паказаў Настулі кулак, а яна яму дулю, і гутарка на гэтым кончылася. Чарнышэвіч.
•••
Даць (паднесці, паказаць) дулю гл. даць.
Дулю з’есці гл. з’есці.
Дулю табе (яму, ім і пад.) пад нос — лаянкавы выраз для катэгарычнага аднаўлення або нязгоды.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адбіўны́, ‑а́я, ‑о́е.
1. Якім адбіваюць што‑н. Адбіўны молат.
2. Прыгатаваны шляхам адбівання, размякчэння ўдарамі. Адбіўная катлета. / у знач. наз. адбіўна́я, ‑ой, (‑ое), ж. З’есці адбіўную.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слі́ва ж., в разн. знач. сли́ва;
галі́нка ~вы — ве́точка сли́вы;
вары́ць ~вы — вари́ть сли́вы;
з’е́сці ~ву — съесть сли́ву
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)