Verbum

ГЕЛАФІ́ТЫ

[ад грэч. helos балота + ...фіт (ы)],

балотныя травяністыя расліны. У большасці выпадкаў адносяцца да гіграфітаў.

т. 5, с. 138

ЛАКАФА́РБАВЫЯ МАТЭРЫЯ́ЛЫ,

саставы (пераважна вадкія ці пастападобныя), якія выкарыстоўваюць для атрымання лакафарбавых пакрыццяў. Да Л.м. адносяцца лакі, фарбы, грунтоўкі, шпаклёўкі.

т. 9, с. 107

АРЫ́Л,

абагульненая назва аднавалентных радыкалаў араматычных вуглевадародаў. Арыльную групу абазначаюць Ar. Да арылаў адносяцца феніл C₆H₅, таліл CH₃C₆H₄, нафтыл C₁₀H₇ і інш.

т. 2, с. 7

ЛАКРЫМА́ТАРЫ

(ад лац. lacrima сляза),

слёзатачывыя атрутныя рэчывы Раздражняюць слізістыя абалонкі вачэй і выклікаюць нястрымнае слёзацячэнне. Да Л. адносяцца бромбензілцыянід, хлорацэтафенон, хлорпікрын і інш.

т. 9, с. 108

ГІДРААГРЭГА́Т

(ад гідра... + агрэгат),

агрэгат, які складаецца з гідраўлічнай турбіны і эл. генератара (гідрагенератара), злучаных агульным валам. Бываюць гарыз. восевыя (да іх адносяцца праматочныя і капсульныя гідраагрэгаты) і вертыкальныя.

т. 5, с. 220

ГІПЕРТЭНЗІ́ЎНЫЯ СРО́ДКІ,

лекавыя прэпараты для лячэння артэрыяльнай гіпатэнзіі (паніжанага артэрыяльнага ціску). Да гіпертэнзіўных сродкаў адносяцца сродкі, што павышаюць сардэчны выкід і тонус перыферычных сасудаў: адрэналін, норадрэналін, мезатон, ангіятэнзінамід і інш.

т. 5, с. 258

ГЕКСАЗАМІ́НЫ,

C₆H₁₃O₅N, вытворныя простых цукроў, у якіх адзін з гідраксідаў замешчаны амінагрупай (NH₂). Адносяцца да амінацукру. У прыродзе пашыраны глюказамін і галактазамін — структурныя кампаненты розных мукаполіцукрыдаў жывёльнага, расліннага і бактэрыяльнага паходжання.

т. 5, с. 137

АБАВЯ́ЗАК,

маральнае патрабаванне; неабходнасць выканання чалавекам пэўных дзеянняў, якія вызначаюцца грамадствам і ў аднолькавай ступені адносяцца да ўсіх яго членаў. Па значэнні блізкі да паняцця доўг, у якім агульны, універсальны характар грамадска значных патрабаванняў ператвараецца ў асабістую задачу канкрэтнага індывіда, абумоўленую акалічнасцямі яго жыцця. Да асн. грамадзянскіх абавязкаў, зафіксаваных у Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь, адносяцца: выкананне законаў рэспублікі, павага да яе нац. традыцый, годнасці, правоў, законных інтарэсаў інш. асоб; зберажэнне прыроды, культ. спадчыны, абарона Радзімы, клопат пра дзяцей, бацькоў і інш.

В.А.Паўлоўская.

т. 1, с. 9

АБЦІСКНЫ́ СТАН,

пракатны стан для перапрацоўкі абцісканнем буйных зліткаў са сталі або каляровых металаў у загатоўку — зыходны прадукт для вытв-сці гатовага пракату. Да абціскнога стану адносяцца блюмінг, блюмінг-слябінг і слябінг.

т. 1, с. 53