Verbum

ГА́БЕ́С,

горад на ўсх. узбярэжжы Туніса. Адм. ц. вілаета Габес. 98,9 тыс. ж. (1994). Порт у зал. Габес. Чыг. станцыя. Харч. (вытв-сць аліўкавага алею), хім., нафтаперапрацоўчая прам-сць. Гандаль фінікамі, віном. Рыбалоўства.

т. 4, с. 411

БУ́РАС

(Borås),

горад на ПдЗ Швецыі. 103,4 тыс. ж. (1993). Трансп. вузел. Буйнейшы ў краіне цэнтр тэкст. і швейнай прам-сці. Маш.-буд. і эл.-тэхн. з-ды. Музей рамёстваў. Царква 17 ст.

т. 3, с. 345

ГЯНДЖА́,

горад у Азербайджане, каля падножжа М.Каўказа. 278 тыс. ж. (1992). Чыг. станцыя. Прам-сць: лёгкая (тэкст., дыванова-суконная, бавоўнаачышчальная), машынабудаванне і металаапрацоўка (прыладабудаванне, грузавое машынабудаванне), каляровая металургія, харч. прам-сць; вытв-сць буд. матэрыялаў, фарфору, мэблі і інш.). 3 ВНУ. Тэатр.

Засн. ў 7 ст. У 1138 зруйнавана землетрасеннем, перанесена на новае месца. У 12—13 ст. буйны гандл.-рамесніцкі і культ. цэнтр. У 18 ст. цэнтр Гянджынскага ханства. У 1804 далучана да Расіі. У 1804—1918 наз. Елізаветполь, у 1935—89 — Кіравабад.

т. 5, с. 555

БАРСЕЛО́НА

(Barcelona),

горад на Пн Венесуэлы. Адм. ц. штата Ансаатэгі. Засн. ў 1634. 247 тыс. ж. (1990). Порт на Карыбскім м. Гандлёва-трансп. цэнтр с.-г. раёна (жывёлагадоўля, бавоўнік). Тэкст., мясная, гарбарная прам-сць.

т. 2, с. 317

АЛЬГІ́НАВЫЯ КІСЛО́ТЫ,

структурныя поліцукрыды бурых водарасцяў і некаторых бактэрый. Малекулы пабудаваны з рэшткаў уронавых кіслот. Выкарыстоўваюць у харч. прам-сці (гелеўтваральнікі), на аддзелку і фарбаванне тканін, солі Альгінавыя кіслоты (альгінаты) — на выраб штучнага шоўку.

т. 1, с. 277

АМАГА́САКІ,

горад у Японіі, буйны прамысл. прыгарад г. Осака, на Пд в-ва Хонсю. 509 тыс. ж. (1995). Порт на Унутраным Японскім моры. Металургія, маш.-буд., хім., цэментавая, тэкст., шкляна-керамічная, авіяц. прам-сць.

т. 1, с. 302

ВІ́НТЭРТУР

(Winterthur),

горад на Пн Швейцарыі. У кантоне Цюрых, у даліне р. Цёс (бас. Рэйна). 87,6 тыс. ж. (1994). Вузел чыгунак і аўтадарог. Машынабудаванне (у т. л. лакаматывабудаванне), тэкст., харч., дрэваапр., паліграф. прам-сць.

т. 4, с. 188

БІ́РМІНГЕМ

(Birmingham),

горад у цэнтр. ч. Вялікабрытаніі. Адм. ц. метрапалітэнскага графства і гал. горад канурбацыі Уэст-Мідлендс. 1009 тыс. ж. (1992), другі па колькасці насельніцтва (пасля Лондана) горад краіны. Аэрапорт. Адзін з гал. цэнтраў цяжкай прам-сці (у асн. машынабудавання і металаапрацоўкі). Аўта- і авіябудаванне і сумежныя прадпрыемствы, эл.-тэхн., станкабуд., гумавая (у т. л. вытв-сць шынаў); хім., шкляная прам-сць; чорная (пераважна перапрацоўчая) і каляровая металургія. Вытв-сць чыг. абсталявання і вагонаў. Ваен. прам-сць. Бірмінгема здаўна вядомы ювелірнымі вырабамі. 2 ун-ты. Музеі. Маст. галерэя. Помнікі архітэктуры: царква св. Марціна (13 ст.), сабор св. Філіпа (18 ст.), ратуша (19 ст.).

Узнік на месцы паселішча англасаксаў (упамінаецца з 11 ст.). З 12 ст. вядомы сваімі кірмашамі. З канца 16 ст. цэнтр па вытв-сці вырабаў з металу. У 1775 пачала дзейнічаць першая ф-ка паравых машын. У 2-ю сусв. вайну разбураны герм. Авіяцыяй.

т. 3, с. 157

ДА́ЛАС

(Dallas),

горад на Пд ЗША, на р. Трыніты ў штаце Тэхас. 1022 тыс. ж., з г. Форт-Уэрт і прыгарадамі 3,9 млн. ж. (1993). Важны трансп. вузел, гандл.-фін. цэнтр Поўдня ЗША, арганізац. цэнтр нафтагазавай прам-сці раёна. Міжнар. аэрапорт. Цэнтр машынабудавання (вытв-сць нафтавага, халадзільнага, агульнапрамысл. абсталявання). Прам-сць: радыёэлектронная (вытв-сць паўправаднікоў і сродкаў сувязі), авіяракетная, харч., швейная, паліграф., папяровая, хім. (вытв-сць мыла і сінт. мыйных сродкаў), нафтаперапр., вытв-сць адзення і скургалантарэі. 2 ун-ты. Музеі. Тэатры. Турызм.

Засн. ў 1841 як гандл, факторыя, з 1856 горад. У час грамада. вайны 1861—65 адзін з цэнтраў канфедэратаў. У 2-й пал. 19 ст. цэнтр гандлю бавоўнай. З 1930-х г. эканоміка горада звязана з эксплуатацыяй выяўленых там радовішчаў нафты. У час 2-й сусв. вайны стаў цэнтрам прам-сці, у т.л. авіябудаўнічай. У 1963 у Д. забіты прэзідэнт ЗША Дж. Ф.Кенэдзі.

т. 6, с. 16

А́ЛЕНТАЎН

(Allentown),

горад на ПнУ ЗША, у штаце Пенсільванія, на р. Ліхай. Засн. ў 1762. 105 тыс. ж. (1990). Трансп. вузел. Вытв-сць электроннага абсталявання, цяжкіх грузавых аўтамабіляў Прыладабудаванне, металаапрацоўка. Тэкст., харч., паліграф. прам-сць.

т. 1, с. 245