Verbum

АНТРАКО́З лёгкіх, хранічная прафесійная хвароба пераважна шахцёраў, якая выклікаецца паступовым назапашваннем у лёгкіх каменнавугальнага пылу і суправаджаецца развіццём фібрознага працэсу; від пнеўмаканіёзу.

т. 1, с. 388

БУРА́Н

(цюрк.),

мяцеліца пры моцным ветры і нізкіх тэмпературах паветра. Узнікае пры снегападзе. Тэрмін ужываецца пераважна ў стэпавых раёнах Расіі і Казахстана.

т. 3, с. 344

ГАЛА́НДЦЫ,

нацыя, асн. насельніцтва Нідэрландаў (больш за 11,62 млн. чал.). Агульная колькасць 12,83 млн. Чал. (1987). Гавораць на нідэрландскай мове. Вернікі пераважна пратэстанты.

т. 4, с. 450

АБАЗІ́НЫ

(саманазва абаза),

народ у Карачаева-Чэркесіі і Адыгеі. 34 тыс. чал. (1989). Частка — у Турцыі. Гавораць на абазінскай мове. Вернікі пераважна мусульмане-суніты.

т. 1, с. 10

ГА́РМА ЛЕДАВІ́К,

на Зах. Паміры, у Таджыкістане, у вярхоўях р. Абіхінгоу (бас. Вахша). Даўж. 30,4 км, пл. каля 115 км². Язык ледавіка пераважна ўкрыты марэнай.

т. 5, с. 63

ГАСТРАНО́МІЯ

(ад гастра... + грэч. nomos закон),

1) агульная назва харч. прадуктаў высакаякаснага прыгатавання, пераважна закусачных.

2) Разуменне далікатнасці кулінарнага майстэрства, вытанчанасць, далікатны густ у ежы.

т. 5, с. 84

ГРЭ́КІ

(саманазва Hellēnes эліны),

нацыя, асн. насельніцтва Грэцыі (каля 9,55 млн. чал.). Агульная колькасць 12,4 млн. чал. (1992). Гавораць на грэчаскай мове. Вернікі пераважна праваслаўныя.

т. 5, с. 492

ГРЭНЛА́НДСКІ АНТЫЦЫКЛО́Н,

пастаянная вобласць павышанага атм. ціску над Грэнландыяй. Абумоўлена пераважна нізкай т-рай і значнай вышынёй ледавіковага шчыта вострава. Аналаг Грэнландскага антыцыклону Антарктычны антыцыклон.

т. 5, с. 494

ВЕРБЕ́НА

(Verbena),

род кветкавых раслін сям. вербенавых. Больш за 300 відаў. Пашыраны пераважна ў тропіках і субтропіках Амерыкі, таксама ў Еўропе і Сярэдняй Азіі. На Беларусі пераважна на Палессі трапляецца дзікарослая вербена лекавая (Verbena officinalis), расце на засмечаных мясцінах каля жылля і дарог, таксама вырошчваюць 2 інтрадукаваныя віды — вербену буэнас-айрэскую (Verbena bonariensis) і гібрыдную (Verbena hybrida).

Адна- ці шматгадовыя галінастыя, залозіста-апушаныя травяністыя расліны або паўкусты. Лісце супраціўнае, сядзячае, падоўжана-яйцападобнае, зубчаста-надрэзанае ці калючкападобнае. Кветкі пераважна двухполыя, рознага колеру ў коласападобных суквеццях, сабраных у парасонападобныя шчыткі або мяцёлкі. Плод — чатырохарэшак (эрэм). Эфіраалейныя, вострапрыпраўныя, лек. (гарачкапаніжальны і танізуючы сродак, выкарыстоўваецца ў нар. медыцыне для ўзбуджэння апетыту) і дэкар. расліны.

т. 4, с. 99

ГЛАДУ́Н,

грыжная трава (Herniaria), род кветкавых раслін сям. гваздзіковых. Каля 30 відаў. Пашыраны ў Еўропе, Паўн. і Паўд. Афрыцы, Зах. Азіі, пераважна ў Міжземнамор’і. У Беларусі ўсюды трапляецца гладун гладкі (Н. glabra) і зрэдку, пераважна ў паўд. раёнах, гладун мнагашлюбны (Н. polygama). Растуць на сухіх грунтавых, пераважна пясчаных агаленнях, на пустках, папарах, каля дарог.

Адна-, двух- і шматгадовыя травяністыя расліны з кароткім галінастым распасцёртым сцяблом даўж. 5—20 см, прыціснутым да зямлі накшталт разеткі. Лісце прадаўгавата-эліптычнае. Кветкі дробныя, непрыкметныя, двух- ці аднаполыя, жаўтавата-зялёныя або белыя ў пазухах верхняга лісця. Плод — шарападобны аднанасенны арэшак. Лек. (мачагонны і вяжучы сродак), дэкар., кармавыя і інсектыцыдныя расліны. Маюць пахучае рэчыва кумарын, сапаніны. Ядавітыя.

Г.У.Вынаеў.

т. 5, с. 282