БЕЛАРУ́СКАЯ НАВУЧА́ЛЬНАЯ АКРУ́ГА,

навучальна-адміністрацыйная адзінка ў Рас. імперыі ў 1829—50. Цэнтр знаходзіўся ў Віцебску. Утворана 17.1.1829 пасля рэарганізацыі Віленскай навучальнай акругі. Напачатку ў склад акругі ўваходзілі Віцебская і Магілёўская, з 1831 Мінская, з 1832 Гродзенская, Віленская губ. і Беластоцкая вобласці. Рэформы асветы ў акрузе праводзіліся ў адпаведнасці са «Статутам гімназій і вучылішчаў павятовых і прыходскіх» (1828) і «Дадатковымі пунктамі да статута навучальных устаноў у дачыненні да Беларускай навучальнай акругі» (1829). Апошні дакумент прадугледжваў уключэнне ў курс прыходскіх вучылішчаў навучанне «мясцовай мове». Пераўтварэнне навуч. сістэмы праводзілася з мэтай ліквідацыі польск. паліт. і культ. ўплыву. Навуч. ўстановы выключаліся з падпарадкавання каталіцкаму духавенству, замест польск. мовы ўводзілася руская. За час існавання Беларускай навучальнай акругі на яе тэр. створана 6 гімназій, 17 пав. вучылішчаў, 160 пач. школ і 29 пансіёнаў. У 1834 адкрыта першая на Беларусі Віцебская настаўніцкая семінарыя. У 1848 адкрыты Горы-Горацкі земляробчы інстытут — першая вышэйшая навуч. ўстанова ў Беларускай навучальнай акрузе. У 1840 на 4630 тыс. жыхароў акругі прыпадала 11,9 тыс. вучняў, з іх 65,2% складалі дзеці памешчыкаў, духавенства, чыноўніцтва, 18,5% — дзеці сялян, 16,3% — дзеці мяшчан, рамеснікаў і інш.; у школах працавалі 553 настаўнікі. Пасля ліквідацыі акругі (2.5.1850) навуч. ўстановы Віленскай, Гродзенскай, Ковенскай і Мінскай губ. аднесены да адноўленай Віленскай навуч. акругі, навуч. ўстановы Віцебскай і Магілёўскай губ. — да Пецярбургскай навучальнай акругі.

У.С.Пасэ, В.А.Цяплова.

т. 2, с. 416

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Народныя камісарыяты БССР:

асветы 7/424

аўтамабільнага транспарту 7/424

аховы здароўя 7/424

будаўнічых матэрыялаў 7/424

ваенных спраў 7/424

гандлю 7/424

дзяржаўнага кантролю 7/424

дзяржаўнай бяспекі 7/424

жыллёва-грамадзянскага будаўніцтва 7/424

забеспячэння 7/424

замежных спраў 7/424

збожжавых і жывёлагадоўчых саўгасаў 7/424

земляробства 7/424

знешняга і ўнутранага гандлю 7/424

камунальнай гаспадаркі 7/424

лёгкай прамысловасці 7/424

лясной прамысловасці 7/424

меліярацыі 7/424

мясной і малочнай прамысловасці 7/424

мясцовай паліўнай прамысловасці 7/424

мясцовай прамысловасці 7/424

па справах нацыянальнасцей 7/424

поштаў і тэлеграфаў 7/424

працы 7/424

рабоча-сялянскай інспекцыі 7/424

сацыяльнага забеспячэння 7/424

тэкстыльнай прамысловасці 7/424

тэхнічных культур 7/424

унутранага гандлю 7/424

унутраных спраў 7/424

фінансаў 7/424

харчавання 7/424

харчовай прамысловасці 7/424

юстыцыі 7/424

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Міністэрствы Беларускай ССР 7/212, 213; 9/288; 12/68

- » - саюзна-рэспубліканскія:

асветы 7/212

аховы здароўя 7/212

вышэйшай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі 7/212

гандлю 3/594; 7/212

замежных спраў 7/212

культуры 2/15; 7/212

лёгкай прамысловасці 7/212

лясной і дрэваапрацоўчай прамысловасці 7/212

мантажных і спецыяльных будаўнічых работ 2/446; 7/212

меліярацыі і воднай гаспадаркі 2/446; 7/212

мясной гаспадаркі 7/212

мясной і малочнай прамысловасці 7/212

нарыхтовак 7/212

прамысловага будаўніцтва 2/446, 448; 7/212

прамысловасці будаўнічых матэрыялаў 7/212

сельскага будаўніцтва 2/446; 7/212

сельскай гаспадаркі 7/212

сувязі 7/212

унутраных спраў 7/212

фінансаў 7/212

харчовай прамысловасці 7/212

юстыцыі 7/212

- » - рэспубліканскія:

аўтамабільнага транспарту 7/212

бытавога абслугоўвання насельніцтва 2/495; 5/291; 7/212

камунальнай гаспадаркі 5/316; 7/212

мясцовай прамысловасці 7/212

сацыяльнага забеспячэння 7/212

тарфяной прамысловасці 7/212, 213, 423; 9/289

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)