аце́слівы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Пра хлеб, спечаны з дрэнна прыгатаванага цеста; не пульхны, глёўкі. Хлеб быў жоўта-шэры, ацеслівы, рэдкі, ён нават не пах хлебам, а так нечым кіслым. Арабей.
2. перан. Нясвежы, памяты. Сонны ацеслівы твар. // Прыдуркаваты, недапечаны. [Шпакоўскі:] — Маці не хоча аддаць Наташу за Высоцкага. Той характарам круты. А Наташа не хоча ісці за Саладуху. Гэты нейкі ацеслівы. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пакрышы́цца, ‑крышыцца; зак.
Раскрышыцца, разламацца цалкам або часткова. Хлеб пакрышыўся. □ Баёк механічнага бура, які здольны быў правіць тоўстую .. сталь, адскочыў ад сцяны і пакрышыўся. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перабіва́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да перабіцца.
2. Зал. да перабіваць.
•••
Перабівацца з вады на хлеб (з хлеба на квас) — жыць бедна, галадаючы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рыфма́ч, ‑а, м.
Разм. зневаж. Дрэнны, бяздарны паэт. Але ёсць такія рыфмачы, Што за соль яе [бацькаўшчыны], за хлеб яе найлепшы Хочуць толькі вершам заплаціць. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хлябо́к, ‑бка, м.
Памянш.-ласк. да хлеб. Працавітая рукой Засявае шнурок... Ой, радзі, божа мой, На пацеху хлябок! Купала. Хлябок — танюткай столачкай, Нібыта залаты. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пэ́рга ’пчаліны хлеб’ (гродз., Сцяшк. Сл.), пэрфа ’пярга’ (свісл., Сл. ПЗБ). “Абеларушаны” паланізм pierzga ’тс’ або pierzch ’пыл, луска’, гл. пярга.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прапячы́, -пяку́, -пячэ́ш, -пячэ́; -пячо́м, -печаце́, -пяку́ць; -пёк, -пякла́, -ло́; -пячы́; -пе́чаны; зак., што.
1. Даць спячыся да поўнай гатоўнасці.
П. мяса.
2. Прапаліць чым-н. моцна нагрэтым.
П. дзірку ў дошцы.
3. Правесці які-н. час, пекучы што-н.
Усю ноч прапяклі хлеб.
|| незак. прапяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
абмалаці́цца, ‑лоціцца; зак.
1. Зрабіцца, стаць абмалочаным; вымалаціцца. Сам сабою хлеб не пасеецца, не сажнецца, не абмалоціцца.
2. Разм. Усё змалаціць, кончыць малацьбу. Калгас своечасова абмалаціўся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бу́лачны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да булачных вырабаў.
2. у знач. наз. бу́лачная, ‑ай, ж. Магазін, у якім прадаюцца хлеб, булкі і кандытарскія вырабы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́галадацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Захацець есці, прагаладацца. [Хлопцы] так выгаладаліся, што як бач апаражнілі міску салодкай кашы і да крошкі з’елі духмяны, прыпраўлены кменам хлеб. Корзун.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)