Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

...тыпія, ‑і, ж.

Другая састаўная частка складаных слоў, якая паказвае на сувязь іх з працэсамі друкавання, паліграфіі, напрыклад: фотатыпія.

...тэка, ‑і, ж.

Другая састаўная частка складаных слоў, якая азначае памяшканне, сховішча для таго, аб чым гаворыцца ў першай частцы слова, напрыклад: бібліятэка, картатэка, фільматэка.

[Грэч. thēkē — ёмішча, скрынка.]

т, нескл., н.

1. Дваццатая літара беларускага алфавіта, якая мае назву «тэ». Вялікае Т. Напісаць т.

2. Глухі, зубны, выбухны зычны гук.

та-та, выкл. (часта ўжываецца з неаднаразовым паўтарэннем склада «та»).

Гукаперайманне для абазначэння мерных адрывістых гукаў, удараў. Салдаты рэвалюцыі стралялі залпамі. Та-та-та-та-та — загаварылі кулямёты. Гурскі.

табака, ‑і, ДМ ‑бацы, ж.

1. Парашкападобны тытунь для нюхання.

2. Разм. Тое, што і тытунь. Гаўрыла пажадаў аддыхнуць. Выняў капшук, набіў піпку табакаю і ўзяў яе ў зубы. Гарэцкі. Дзямян развёў рукамі .. і выцягнуў з кішэні капшук з табакай. Пестрак.

3. Травяністая дэкаратыўная расліна сямейства паслёнавых з пахучымі кветкамі.

•••

Ні за нюх (панюх, панюшку) табакі гл. нюх.

табакерачны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да табакеркі.

табакерка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.

Скрыначка для табакі. Яны селі на паваленую сасну, не змаўляючыся, выцягнулі табакеркі: Шаройка — дзюралюмініевую, уласнай работы, Максім — трафейную. Шамякін.

табакур, ‑а, м.

Разм. Той, хто курыць табаку (у 2 знач.); курэц. Раптам чамусьці ад кніг сын адбіўся І табакурам заўзятым зрабіўся. Панчанка. За паперай заняліся [вяскоўцы], асабліва табакуры. Машара.

табаніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак.

Спец. Веславаць назад для руху кармой уперад, для тармажэння або павароту лодкі.

табар, ‑а, м.

1. Група цыганскіх сем’яў, якія качуюць разам, а таксама іх стан, абоз. За ўзгоркам знаходзіцца тавар, у лагчыне раскінуты цыганскія шатры. Каваль. Нарэшце мужчыны засталіся адны — стары Мікола і яшчэ двое цыганоў, барадатыя і злосныя з выгляду. Тавар заціхаў. Чыгрынаў.

2. У мінулым — умацаваны лагер казакаў з абозам. На Буйніцкім полі Налівайка паставіў сваё войска тылам да Дняпра, з трох іншых бакоў абгарадзіўся табарам. Шынклер.

3. Вялікая група людзей, якая размясцілася на часовую стаянку; лагер. Касіць пачыналі з дальніх лугоў і ўпершыню выязджалі туды табарам на ўсе дні сенаўборкі, прыхапіўшы з сабой палаткі і харчы. Хадкевіч.

[Цюрк.]