Verbum

ілга́нне і лга́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. ілгаць.

ілга́ць і лгаць, (і)лгу, (і)лжэш, (і)лжэ; (і)лжом, (і)лжаце, (і)лгуць; незак.

Гаварыць няпраўду; выдумваць, хлусіць. Бядняк ілгаць не ўмеў — усё і расказаў, як было. Якімовіч. Хто сам ілжэ, той нікому не верыць. Прыказка.

ілгу́н і лгун, ‑а, м.

Непраўдзівы чалавек; выдумшчык, хлус. Тут жа [на судзе] прысутнічае і акцызнік Яськоў, афіцыйны прадстаўнік царскіх улад, даносчык, хабарнік, ілгун. Ларчанка.

ілгу́ння і лгу́ння, ‑і, ж.

Жан. да ілгун.

ілжы́васць і лжы́васць, ‑і, ж.

Уласцівасць ілжывага. Ілжывасць рэлігійных догматаў. Ілжывасць буржуазнага друку. □ Ф. Багушэвіч выкрывае лжывасць і недакладнасць прынцыпу буржуазнага права «роўнасці ўсіх перад законам». Лушчыцкі.

ілжы́вы і лжы́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Схільны да хлусні, падману; непраўдзівы, хлуслівы. Ілжывы чалавек. □ Але што .. [ксяндза і яго сястру] прымушае быць такімі лжывымі, ліслівымі, так прыкідвацца! Чарнышэвіч.

2. Які змяшчае ў сабе хлусню, падман, няпраўду; наўмысна скажоны. Ілжывыя словы. Ілжывыя звесткі. Ілжывыя паказанні. // Прытворны, фальшывы. Ілжывы пафас. Ілжывая сціпласць. □ Творы пісьменніка палемічна завостраны супраць ілжывай «экзотыкі» буржуазна-прыгодніцкіх раманаў. Гіст. бел. сав. літ.

3. Які не адпавядае сапраўднасці, рэчаіснасць памылковы. Ілжывыя вывады. Ілжывае вучэнне.

ілжэ... і лжэ...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню словам: «несапраўдны», «непраўдзівы», «ілжывы», напрыклад: ілжэвучоны, ілжэпрарок.

ілжэвучэ́нне і лжэвучэ́нне, ‑я, н.

Выдуманая, фальшывая тэорыя, якая выдаецца за навуковую.

ілжэнаву́ка і лжэнаву́ка, ‑і, ДМ ‑вуцы, ж.

Тое, што не з’яўляецца сапраўднай навукай, але выдаецца за яе.

ілжэнавуко́вы і лжэнавуко́вы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да ілжэнавукі.