Verbum

к ¹, нескл., н.

1. Дванаццатая літара беларускага алфавіта, якая мае назву «ка».

2. Глухі, заднеязычны, выбухны зычны гук.

к ², прыназ. з Д.

Спалучэнне з прыназоўнікам «к» выражае:

Прасторавыя адносіны

1. Ужываецца пры абазначэнні кірунку руху або дзеяння ў бок якога‑н. прадмета або асобы, якія ўсведамляюцца як прасторавая мяжа ці мэта; тое, што і да (у 1 знач.). Ісці к сыну. Зваць к сабе. Хіліцца к захаду. □ З ведама Букрэя ладзіцца дзед Талаш у свой паход к Доўгаму Броду. Колас. Сялом вясковы гарманіст Ідзе к дзяўчатам на вячоркі. Хадыка.

Часавыя адносіны

2. Ужываецца пры абазначэнні накіраванасці дзеяння да пэўнай часавай мяжы. Зжаць жыта к нядзелі. □ Схіляецца дзень к надвячорку. Колас. Збіралася к начы на дождж. Чорны.

Аб’ектныя адносіны

3. Ужываецца пры абазначэнні накіраванасці да таго, што з’яўляецца матывам, стымулам гэтага дзеяння; тое, што і да (у 9 знач.). Клікаў ён народ свой к волі. Колас.

4. Ужываецца пры абазначэнні накіраванасці стану, уласцівасці або дзеяння да чаго‑н., сувязі ўласцівасці або прыметы з чым‑н.; тое, што і да (у 11 знач.). Мы — беларусы з братняю Руссю разам шукалі к шчасцю дарог. Клімковіч. Шырай жа к праўдзе дарогу! Крапіва. Ахвота бліжэй к дому быць. Грахоўскі. // Ужываецца ва ўстойлівых спалучэннях (зняважлівых выразах, лаянкавых словах). Усё роўна пойдзеш к чортавай матары, басяк! Колас.

5. Ужываецца пры абазначэнні далучэння да чаго‑н.; тое, што і да (у 7 знач.). Каласок к каласку ў снапы Клапатліва збірае рука. Астрэйка.

Мэтавыя адносіны

6. Ужываецца пры абазначэнні мэты дзеяння або прызначэння прадмета. Пячэнне к чаю. □ Як песня птушкі раніцою К жыццю ўздымае поле, гай, — Вось так і ты, паэт, спявай, Каб вечна песня маладою Жыла ў народзе. А. Александровіч.

ка ¹, нескл., н.

Назва літары «к».

ка ², прыназ. з Д.

Ужываецца замест «к ²» у спалучэнні «ка мне». Прытуліся ка мне, дзяўчына каханая! Бядуля. Ка мне йшлі дзяўчаты, Кветкі мае рвалі, Жніўныя, вясельныя Песні распявалі. Русак.

каагулі́равацца, ‑руецца; незак.

1. Паддавацца каагуляцыі.

2. Зал. да каагуліраваць.

каагулі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што.

Падвергнуць (падвяргаць) каагуляцыі.

каагуля́нт, ‑у, М ‑нце, м.

Хімічны рэактыў, які выклікае каагуляцыю.

каагуля́т, ‑у, М ‑ляце, м.

Асадак, які ўтвараецца ў калоідным растворы пры каагуляцыі.

каагуля́тар, ‑а, м.

Апарат для прамысловай апрацоўкі калоідных сістэм (для выдзялення каагуляту).

каагуля́цыя, ‑і, ж.

Працэс згортвання, асядання часцінак рэчыва ў калоідным растворы.

[Ад лац. coagulatio — згортванне, згушчэнне.]

каалі́н, ‑у, м.

Белая вогнетрывалая гліна, якая выкарыстоўваецца ў фарфора-фаянсавай, папяровай і інш. відах вытворчасці.

[Ад геагр. назвы.]

каалі́навы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да кааліну, складаецца з кааліну. Каалінавыя пароды. Каалінавая гліна.