і́рха
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
і́рха |
і́рхі |
| Р. |
і́рхі |
і́рхаў |
| Д. |
і́рсе |
і́рхам |
| В. |
і́рху |
і́рхі |
| Т. |
і́рхай
і́рхаю |
і́рхамі |
| М. |
і́рсе |
і́рхах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
і́рха, ‑і, ДМ ірсе, ж.
1. Вузенькая палоска скуры або аўчыны, якая закладваецца ў шво кажуха, рукавіцы і інш.
2. Разм. Тасёмка або вузкая палоска аўчыны, якой абшываюць край адзення або абутку для ўпрыгожання; аблямоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
і́рха
(польск. ircha, ад с.-в.-ням. irch, ад лац. hircus = казёл)
1) вузкая палоска скуры або аўчыны, якая закладваецца ў шво кажуха, рукавіцы і інш.;
2) палоска аўчыны, якой абшываюць край адзення або абутку для ўпрыгожання; аблямоўка;
3) гіст. двухбаковая замша.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
І́рха ’вузенькая палоска скуры або аўчыны, якая закладваецца ў шво кажуха, рукавіцы і інш.’, ’тасёмка або вузкая палоска аўчыны, якой абшываюць край адзення або абутку для ўпрыгожання; аблямоўка’ (ТСБМ, Бяльк., Шат., Сцяшк. МГ, Янк. I; брэсц., Янк. Мат., 124; Сл. паўн.-зах., Мядзв., Грыг.), ірха́ (Мат. Гродз.), ірша́ (Касп.), іршы́ць ’закладваць у шво ірху; аблямоўваць, абшываць край чаго-н. ірхой’ (ТСБМ, Нас.). Ст.-бел. ирха, ерха ’двухбаковая замша’ (1582 г.) запазычана са ст.-польск. ircha, jercha (Булыка, Лекс. запазыч., 106). З польск. таксама рус. дыял. и́рха, и́рга ’вырабленая скура’, ’аблямоўка футрам’, укр. дыял. ирха ’вырабленая скура’. Польск. ircha ’гатунак замшы, мякка вырабленая скура’, в.-луж. jěrcha, чэш. jircha, славац. ircha ’тс’, славен. írh, irha ’гатунак скуры’, irhovȋna ’замша, аленевая скура’, серб.-харв. ѝра ’вырабленая авечая скура’ ўзыходзяць да с.-в.-ням. irch, erch, ст.-в.-ням. irach ’белая дубленая скура’ ад лац. hircus ’казёл’. Гл. Праабражэнскі, 1, 273–274; Фасмер, 2, 139; Брукнер, 193; Слаўскі, 1, 465; Махэк₂, 227; Скок, 1, 728; Безлай, 1, 212.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Sämischleder
n -s за́мша, і́рха
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Абірхава́ць ’нашыць на кажух «ірхі»’ (Шат.), абіршываць ’абшыць мехам’, абіршыць (КЭС), абіршыванне, абіршыны (Нас.). Гл. ірха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)