Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ілжа́, ілжы, ж.
Разм. Няпраўда, выдумка, хлусня. Бо хто ж ведаў, скажы, Аб забытым народзе і краі? Цемра зману, ілжы Тут стаўляла крыжы, Як слупы па дарозе да раю.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ілжа́жразм Lügen n, Schwindeléi f -; Lügengewebe n -s, -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Ілжа́ ’няпраўда, выдумка, хлусня’ (ТСБМ). Рус.ложь, укр.лжа, польск.łeż, уст. і дыял.łga, в.-луж.łža, н.-луж.łdža, чэш., славац.lež, славен.laž, серб.-харв.ла̑ж, балг.лъжа́, макед.лага, ст.-слав., ст.-рус.лъжь, лъжа, ст.-бел.лож, лжя. І‑ мае пратэтычны характар. Прасл.*lъgja ўтворана ад дзеяслова *lъgati (гл. ілгаць) з суф. ‑j‑a.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ілжэ́ц ’ілгун’ (Грыг.). Рус.лжец, укр.лжець. Улічваючы адзінкавасць бел. прыкладу, можна меркаваць аб уплыве рус.лжец, утворанага ад ложь (гл. ілжа) суфіксам ‑ец; параўн. ілгун.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
untruth
[ʌnˈtru:Ө]
n.
1) фальшы́васьць, няпра́вільнасьць f.
2) мана́, ілжа́f.; няпра́ўда f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
flam
[flæm]
n.
1) вы́думка, мана́; ілжа́f.
2) ашука́нства n.; махля́рства n.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ложнік ’несправядлівы чалавек, падманшчык’ (стаўб., Жд. 2). Утворана ў выніку намінацыі з ложны (параўн. ст.-рус.ложьный, лъжъный, прасл.ložьnъjь і суф. ‑ік. Не выключана і адсубстантыўнае паходжанне з суф. ‑нік. Да *ложь > ілжа́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
falsehood
[ˈfɔlshʊd]
n.
1) фальшы́васьць f.
2) хлушэ́ньне, ілга́ньне n.
3) хлусьня́, мана́, ілжа́f.; фальш -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Нарок ’прадвызначэнне, наканаванне’ (Гарэц.), ’прызначэнне, лёс’ (Др.), а таксама нарокам ’спецыяльна, наўмысна’ (Чач., Нас., Гарэц., Бяльк.), ’жартам’ (Чач., Нас., Яруш.), наракава́ць ’прадвызначыць лёсам’ (Нас.); рус.нарок ’зарок, клятва; намер, мэта’, ’паклёп, нагавор; няпраўда, ілжа; хвароба ад дрэнных вачэй’, польск.narok ’бачнасць’, ’намер’, ’абавязак пэўных паслуг для сярэднявечнага горада’, чэш.nárok ’прэтэнзія (юрыдычны тэрмін)’, славац. ’намер’, славен.nárok ’тэрмін, вызначаны дзень’, серб.-харв.на́рок ’прызначэнне, пастанова’, ’шчасце’, балг.дыял.на́рок ’прадузятасць; наўмысна ствараемы настрой супраць каго-небудзь’, нароча ’наўмысна абвінаваціць’, ст.-слав.нарокъ ’голас (за або супраць)’, нарокомь ’па імені’. З *na і *rokъ (ад *rekti ’сказаць’), гл. рэкнуць (Міклашыч, 274; Фасмер, 3, 45; Махэк₂, 300; Бязлай, 2, 215; Скок, 3, 120).