умераных шырот паветра

т. 16, с. 231

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

паса́т, -у, М -са́це, м.

Сухі трапічны вецер, які пастаянна дзьме ад субтрапічных шырот у бок экватара.

|| прым. паса́тны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шырата́

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. шырата́ шыро́ты
Р. шыраты́ шыро́т
Д. шыраце́ шыро́там
В. шырату́ шыро́ты
Т. шырато́й
шырато́ю		 шыро́тамі
М. шыраце́ шыро́тах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

высокашыро́тны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да высокіх шырот, знаходзіцца ў высокіх шыротах.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

змакрэ́лы, ‑ая, ‑ае.

Які стаў мокрым, намок. Грыша Лазовіч абняў [Соніну] галаву і прытуліў да сваіх грудзей. Цалаваў яе змакрэлыя вочы... Пестрак. Радыст з Беларусі, змакрэлы ад поту, лавіў галасы незнаёмых шырот. Вялюгін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ЗАХО́ДНІ ПЕРАНО́С ПАВЕ́ТРАНЫХ МАС,

пераважаючы перанос паветра з захаду на ўсход у трапасферы і стратасферы сярэдніх шырот. Абумоўлены мерыдыянальным паніжэннем т-ры і атм. ціску ад субтропікаў (дзе пераважаюць вобласці павышанага атм. ціску) да палярных шырот і адхіляючай дзейнасцю Карыяліса сілы. Зона гэтага пераносу вызначаецца інтэнсіўнай цыкланічнай дзейнасцю. З ім на тэр. Беларусі звязаны адлігі і выпадзенне ападкаў зімой, халоднае дажджлівае надвор’е летам. Гл. таксама Цыркуляцыя атмасферы.

т. 7, с. 16

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

шырата́ ж. геагр. Bréite f -;

гра́дус шыраты Bréitengrad m -(e)s, -e;

ро́знасць шыро́т Bréitendifferenz f -, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

какалітафары́ды

(н.-лац. coccolithophorales)

група мікраскапічных залацістых водарасцяў, пакрытых какалітамі, якая пашырана ў морах тропікаў, субтропікаў і ўмераных шырот.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

анабено́псіс

(н.-лац. anabaenopsis)

ніткаватая сіне-зялёная водарасць сям. анабенавых, якая пашырана пераважна ў трапічных і субтрапічных водах і рэдкая для ўмераных шырот.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ВЫШЧАЛО́ЧВАННЕ ГЛЕ́БЫ,

вымыванне з глебы і перамяшчэнне ў ніжнія гарызонты і грунтавыя воды растваральных рэчываў (хларыдаў, сульфатаў, нітратаў, карбанатаў і інш.). Развіваецца ва ўмовах прамыўнога рэжыму, увільгатнення, калі паступленне вільгаці з атм. ападкамі перавышае расход яе на выпарэнне і транспірацыю расліннасцю (вышчалачаныя чарназёмы і глебы паўн. шырот).

т. 4, с. 330

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)