шпале́ра

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. шпале́ра шпале́ры
Р. шпале́ры шпале́р
Д. шпале́ры шпале́рам
В. шпале́ру шпале́ры
Т. шпале́рай
шпале́раю		 шпале́рамі
М. шпале́ры шпале́рах

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

шпале́ра, -ы, мн. -ы, -ле́р і -аў, ж.

1. толькі мн. Матэрыял у выглядзе шырокіх палос узорыстай паперы для абклейкі сцен у жылых памяшканнях.

2. толькі мн. Шарэнгі войск па баках руху каго-н.

3. звычайна мн. Рад дрэў, хмызняку па баках дарогі (спец.).

|| прым. шпале́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шпале́ра в разн. знач. шпале́ра, -ры ж.;

стоя́ть шпале́рами стая́ць шпале́рамі;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шпале́ра ж.

1. в разн. знач. шпале́ра;

2. только мн. шпале́ры, обо́и;

3. только мн. (шеренги солдат) шпале́ры

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шпале́ра, ‑ы, ж.

1. Уст. Насценны бязворсавы дыван ці абівачная тканіна, якія маюць сюжэтны ці пейзажны малюнак, выкананы ўручную.

2. толькі мн. (шпале́ры, ‑аў). Рулонная, звычайна ўзорыстая, папера для абклейкі сцен, столі. Сцены былі, відаць, абтынкаваны, гладкія і абклеены шпалерамі блакітнага колеру. Ермаловіч.

3. звычайна мн. (шпале́ры, ‑аў). Спецыяльная рашотка або нацягнуты на жэрдкі дрот, па якіх падымаецца ўверх расліна ці да якіх падвязваюцца галіны дрэў, каб надаць ім пэўную форму. Ставіць вінаграднікі па шпалеры.

4. толькі мн. (шпале́ры, ‑аў). Рады, шарэнгі салдат, якія стаяць па абодва бакі руху каго‑, чаго‑н. Кола паліцэйскіх і шпалеры жандараў расступіліся і, прапусціўшы да шыбеніцы машыны, зноў самкнуліся. Машара. // Роўныя рады дрэў ці хмызняку, пасаджаныя па абодва бакі дарогі, сцежкі. Тут [у парку] былі пракладзены геаметрычна правільныя, радыусамі да цэнтральнай круглай пляцоўкі прамыя алеі, акружаныя стрыжанымі шпалерамі. Гавеман.

[Ад ням. Spalier, з іт. spalliera.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шпале́ра ж.

1. (насценны дыван) Gobelintapete [gobə´lɛ̃:-] f -, -n;

2. мн.:

гл. шпалеры

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

шпале́рнік, ‑а, м.

1. Майстар, спецыяліст па вырабу шпалераў (у 1 знач.).

2. Тое, што і шпалера (у 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

szpaler, ~u

м. шпалера

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Тапэ́та ’шпалера’ (Сцяшк. Сл.). З польск. tapeta ’тс’ праз ням. Tapete ’тс’, іт. tappeto ’кілім’, лац. tapēs ’тс’, грэч. τάπης (Р. скл. τάπητος) ’тс’, іранскага паходжання (гл. Брукнер, 565; ЕСУМ, 5, 516).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

апістархо́з

(ад гр. opisthe = ззаду + orchos = шпалера)

глістовае захворванне жывёл і чалавека, якое выклікаецца паразітаваннем у печані, жоўцевым пузыры і падстраўнікавай залозе плоскіх чарвей.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)