чарто́ўскі

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. чарто́ўскі чарто́ўская чарто́ўскае чарто́ўскія
Р. чарто́ўскага чарто́ўскай
чарто́ўскае		 чарто́ўскага чарто́ўскіх
Д. чарто́ўскаму чарто́ўскай чарто́ўскаму чарто́ўскім
В. чарто́ўскі (неадуш.)
чарто́ўскага (адуш.)		 чарто́ўскую чарто́ўскае чарто́ўскія (неадуш.)
чарто́ўскіх (адуш.)
Т. чарто́ўскім чарто́ўскай
чарто́ўскаю		 чарто́ўскім чарто́ўскімі
М. чарто́ўскім чарто́ўскай чарто́ўскім чарто́ўскіх

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

чарто́ўскі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. чарто́ўскі чарто́ўская чарто́ўскае чарто́ўскія
Р. чарто́ўскага чарто́ўскай
чарто́ўскае		 чарто́ўскага чарто́ўскіх
Д. чарто́ўскаму чарто́ўскай чарто́ўскаму чарто́ўскім
В. чарто́ўскі (неадуш.)
чарто́ўскага (адуш.)		 чарто́ўскую чарто́ўскае чарто́ўскія (неадуш.)
чарто́ўскіх (адуш.)
Т. чарто́ўскім чарто́ўскай
чарто́ўскаю		 чарто́ўскім чарто́ўскімі
М. чарто́ўскім чарто́ўскай чарто́ўскім чарто́ўскіх

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

чарто́ўскі, -ая, -ае.

1. гл. чорт.

2. Пракляты, ненавісны, страшэнны.

3. Незвычайна моцны па ступені свайго праяўлення (разм.).

Чартоўская вышыня.

Ч. характар.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чарто́ўскі I прил. черто́вский, дья́вольский; сатани́нский; бесо́вский

чарто́ўскі II нареч., разг. черто́вски, дья́вольски

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чарто́ўскі, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да чорта. Чартоўскае насланнё. □ Увішны-то увішны, але калі браць на маштабы, дык напроці .. [Сёмкі Фартушніка] Хурс, напрыклад, быў увішны не як чорт, а як сам старшыня ўсяго чартоўскага кодлішча. Чорны. // Такі, як у чорта; злы.

2. Пракляты, ненавісны, страшэнны. І хочацца вельмі Андрэю шпурнуць Гранату ў чартоўскую гэтую хату. А следам за ёй і другую гранату. Зарыцкі.

3. Разм. Незвычайна моцны, вялікі па ступені праяўлення. Чартоўская вышыня. Чартоўская хуткасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чарто́ўскі прысл кніжн (запазычанне з рускай мовы) verdámmt, verflúcht, vertéufelt;

чарто́ўскі ця́жка (es ist) verdámmt [verflúcht, vertéufelt] schwer

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Чартоўскі Вір

т. 17, с. 248

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

чорт, -а, М -рце, мн. чэ́рці і (з ліч. 2, 3, 4) чарты́ і чо́рты, чарце́й, м.

1. Па рэлігійных уяўленнях: злы дух як увасабленне адмоўнага пачатку ў чалавеку; мае выгляд істоты, пакрытай чорнай шэрсцю, з рагамі, капытамі і хвастом; д’ябал.

2. Ужыв. як лаянкавае слова (разм.).

Куды лезеш, ч?

◊

Адзін чорт (разм.) — усё адно, адно ліха.

Баяцца як чорт крыжа (ладану) (разм.) — вельмі моцна баяцца каго-, чаго-н.

Да чорта (разм.) — пра вялікую колькасць, вельмі многа.

Куды яго чорт панёс, куды яго чэрці ўхапілі (разм., неадабр.) — куды ён дзеўся.

К чорту на рогі (разм.) — вельмі далёка, у глухія мясціны (ехаць, адпраўляцца і пад.).

К чорту ў зубы (разм., неадабр.) — у небяспечнае месца, на рызыкоўную справу (ісці).

На чорта (разм., груб.) — навошта, дзеля чаго.

Ні к чорту (не варты) (разм., незадав.) — ні на што не прыгодны.

(Сам) чорт галаву (нагу) зломіць (разм.) — аб вялікім беспарадку дзе-н.

Сам чорт не брат каму (разм.) — пра таго, хто нічога не баіцца, ні ад каго не залежыць, каму ўсё лёгка, даступна.

Чорта лысага (разм.) — нічога падобнага; наўрад.

Чортам падшыты (разм.) — непаседлівы, вяртлявы.

Чорт ведае што! (разм.) — нешта неймавернае, што цяжка ўявіць; усё, што хочаш.

Чорт з ім (з табой, з ёй, з вамі, з імі) (разм.) — хай, няхай будзе так.

Чорт лазаты (разм., неадабр.) — пра таго, хто з’яўляецца ўвасабленнем зла, несправядлівасці.

Чорт не бярэ (не возьме) (разм.) — нічога не здараецца (не здарыцца), не шкодзіць (не пашкодзіць).

Чорт падаткнуў (разм.) — аб чым-н., чаго не трэба было рабіць.

Чорт пацягнуў каго за язык (разм.) — як шкадаванне з прычыны сказанага не дарэчы, не па сутнасці.

Чорт прынёс (паднёс, прыгнаў) каго (разм., неадабр.) — пра таго, хто прыйшоў, з’явіўся не ў пару, недарэчы.

Чорту лысаму (разм.) — невядома каму (аддаць, пакінуць і пад.).

Чорт яго бяры (разм.) — добра, няхай будзе так; згода.

Чэрці носяць дзе, каго (разм., неадабр.) — аб тым, хто ходзіць невядома дзе.

Што за чорт! (разм.) — як выражэнне здзіўлення, незадаволенасці.

Якога чорта! (разм., груб.) — выражэнне негатыўных адносін да каго-н., зласлівасці, незадавальнення.

Як чорт пад крыжам (разм.) — вельмі моцна (дрыжаць, калаціцца).

|| памянш. чо́рцік, -а, мн. -і, -аў, м.

|| прым. чарто́ўскі, -ая, -ае (да 1 знач.) і чо́ртаў, -тава (да 1 знач.).

Чартоўскае насланнё.

Чортава стварэнне (лаянка).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бесо́вский чарто́ўскі, д’я́бальскі;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дья́вольский чарто́ўскі; (ужасный) страшэ́нны;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)