Verbum

анлайнавы слоўнік

цэ́льны

прыметнік, якасны

	адз.			мн.
	м.	ж.	н.	-
Н.	цэ́льны	цэ́льная	цэ́льнае	цэ́льныя
Р.	цэ́льнага	цэ́льнай цэ́льнае	цэ́льнага	цэ́льных
Д.	цэ́льнаму	цэ́льнай	цэ́льнаму	цэ́льным
В.	цэ́льны (неадуш.) цэ́льнага (адуш.)	цэ́льную	цэ́льнае	цэ́льныя (неадуш.) цэ́льных (адуш.)
Т.	цэ́льным	цэ́льнай цэ́льнаю	цэ́льным	цэ́льнымі
М.	цэ́льным	цэ́льнай	цэ́льным	цэ́льных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

цэ́льны, -ая, -ае.

1. 3 аднаго рэчыва, з аднаго куска, суцэльны.

Ц. мармур.

Цэльная металічная трубка.

2. Неразбаўлены, натуральны.

Цэльнае малако.

3. перан. Якому ўласціва ўнутранае адзінства.

Ц. характар.

|| наз. цэ́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цэ́льны в разн. знач. це́льный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цэ́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Які складаецца, зроблены з аднаго рэчыва, з аднаго куска; суцэльны. Вырабляюцца.. [вудзільны] з цэльнага і колатага бамбуку, сталёвых трубак. Матрунёнак. Калоны [будынка] — з цэльных ствалоў дрэў, якія стаяць на каменных падкладках. «Помнікі».

2. Неразбаўлены, натуральны. Цэльнае малако.

3. перан. Які валодае ўнутраным адзінствам, прасякнуты ім. Каханне пачынаецца не ў дваццаць сем, а ў семнаццаць, яно самае моцнае, цэльнае, гэтае першае каханне... Навуменка. // Адзіны, непадзельны. Цэльнае ўражанне. □ Творчасць Кузьмы Чорнага не варта разбіваць на «раннюю» і «сталую». Яна цэльная і ў цэласці дае ўяўленне пра жыццё беларускага народа. Лужанін. // Закончаны, даведзены да канца. Па глыбіні псіхалагічнай характарыстыкі вобраз Данілы можна паставіць побач з вобразам Мірашнічэнкі. Ён такі ж цэльны, завершаны ва ўсіх сваіх рысах. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цэ́льны

1. (з аднаго кавалка, рэчыва) ganz, voll, aus éinem Stück;

2. (неразбаўлены, натуральны) voll;

цэ́льнае малако́ Vóllmilch f;

цэ́льнае віно́ réiner Wein

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

цэльна...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «цэльны» (у 1, 3 знач.), напрыклад: цэльнакроены, цэльнамалочны, цэльнаметалічны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

lity

1. маналітны; цэльны;

2. літы

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Тра́пны ‘цэльны, меткі; надзейны’ (ТСБМ, Нас., Некр. і Байк., Ласт.), сюды ж тра́фны ‘меткі’, trápna ‘ўдала, добра’ (Варл.). З польск. trafny ‘ўдалы, меткі’, аналагічна да трапіць ₁, трафіць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

це́льный

1. (не составной) суцэ́льны;

це́льный кусо́к суцэ́льны кава́лак;

2. (обладающий единством) цэ́льны, цэ́ласны, цэ́лы; (единый) адзі́ны;

це́льный хара́ктер цэ́льны хара́ктар;

3. (неразбавленный) неразве́дзены; (натуральный) натура́льны;

це́льное молоко́ неразве́дзенае малако́;

це́льное вино́ неразве́дзенае (натура́льнае) віно́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

по́ўны, -ая, -ае; по́вен, по́ўна.

1. чаго і без дап. Напоўнены чым-н. да самых берагоў, умясціў у сябе многа каго-, чаго-н.

Поўнае вядро вады.

Поўная хата людзей.

2. перан., чаго і чым. Цалкам ахоплены, прасякнуты чым-н.

Вочы, поўныя спачування.

3. Цэльны, цалкам закончаны, вычарпальны.

Апісаць п. круг.

П. збор твораў.

Поўная свабода выбару. 3 поўным правам.

4. Які дасягнуў адпаведнай нормы, найвышэйшага развіцця, граніцы.

Поўных васямнаццаць гадоў.

У поўным росквіце сіл.

Уключыць поўную скорасць.

Работа ідзе поўным ходам (хутка, інтэнсіўна). У поўным сэнсе слова (у сапраўдным значэнні слова, сапраўды). Гаварыць на п. голас (на ўвесь голас; таксама перан.: адкрыта, не хаваючы нічога).

5. Тоўсты, мажны.

П. мужчына.

Гімнастыка для поўных (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)