Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
цо́тны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
цо́тны |
цо́тная |
цо́тнае |
цо́тныя |
| Р. |
цо́тнага |
цо́тнай
цо́тнае |
цо́тнага |
цо́тных |
| Д. |
цо́тнаму |
цо́тнай |
цо́тнаму |
цо́тным |
| В. |
цо́тны (неадуш.)
цо́тнага (адуш.) |
цо́тную |
цо́тнае |
цо́тныя (неадуш.)
цо́тных (адуш.) |
| Т. |
цо́тным |
цо́тнай
цо́тнаю |
цо́тным |
цо́тнымі |
| М. |
цо́тным |
цо́тнай |
цо́тным |
цо́тных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ДАСКАНА́ЛЫ ЛІК,
цэлы дадатны лік, роўны суме сваіх правільных (меншых за гэты лік) дзельнікаў. Напр., 6 =1+2+3; 28 = 1+2+4+7+14. Цотныя Д.л. вылічваюцца па формуле 2p−1∙(2p−1) (Эўклід; 3 ст. да н.э.) пры ўмове, што лікі р і (2p-1) простыя; ніводнага няцотнага Д.л. не знойдзена.
т. 6, с. 60
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
number1 [ˈnʌmbə] n.
1. лік, лі́чба;
odd and even numbers цо́тныя і няцо́тныя лі́кі
2. ну́мар (дома, тэлефона, часопіса, праграмы і да т.п.);
Wrong number! Не туды папалі!
3. лік, ко́лькасць;
a number of не́калькі;
a great/large number шмат, мно́га;
quite a number of people даво́лі мно́га наро́ду
4. ling. лік;
plural number мно́жны лік
♦
numbers game падтасо́ўка (статысты́чных) да́ных, ашука́нства;
have/get smb.’s number infml раскусі́ць каго́-н., зразуме́ць чые́-н. наме́ры;
smb.’s number is up infml ≅ каму́-н. кане́ц/канцы́/хана́; чыя́-н. пе́сенька спе́та
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ГАЛЬВАНАМАГНІ́ТНЫЯ З’Я́ВЫ,
з’явы, звязаныя з уздзеяннем магнітнага поля на металы і паўправаднікі, па якіх працякае электрычны ток. Адрозніваюць няцотныя (характарыстыкі гальванамагнітных з’яў мяняюць знак пры змене напрамку поля) і цотныя (не мяняюць знака); падоўжныя (магн. поле накіравана ўздоўж напрамку току) і папярочныя (упоперак да напрамку) гальванамагнітныя з’явы, напр. Хола эфект, магнітарэзістыўны эфект, падоўжны гальванамагн. эфект. Выкарыстоўваюцца для вымярэння велічыні магн. палёў, даследавання электроннага энергет. спектра і механізму рассейвання носьбітаў зараду ў металах і паўправадніках, генерацыі і ўзмацнення эл. поля і інш.
Гальванамагнітныя з’явы абумоўлены скрыўленнем траекторый носьбітаў зараду (электронаў праводнасці і дзірак) у магн. полі пад уздзеяннем Лорэнца сілы. Ва ўсіх металах і паўправадніках (акрамя ферамагнетыкаў) з павелічэннем поля павялічваецца ўдзельнае супраціўленне. Павелічэнне супраціўлення металаў у магн. полі, паралельным току, наз. падоўжным гальванамагнітным эфектам. У тонкіх плёнках і дратах выяўляецца залежнасць гальванамагнітных з’яў ад памераў і формы даследаванага ўзору (памерныя эфекты); у моцных магн. палях — квантавыя эфекты, якія вызначаюць неманатонную залежнасць пастаяннай Хола і супраціўлення ад параметраў поля. Гл. таксама Тэрмамагнітныя з’явы.
Літ.:
Бонч-Бруевич В.Л., Калашников С.Г. Физика полупроводников. 2 изд. М., 1990;
Блейкмор Дж. Физика твердого тела: Пер. с англ. М., 1988.
Ф.А.Ткачэнка.
т. 4, с. 475
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дзялі́цца несов.
1. в разн. знач. дели́ться; (з кім, чым; чым — ещё) посвяща́ть (кого, что; во что);
дз. апо́шнім кава́лкам хле́ба — дели́ться после́дним куско́м хле́ба;
сям’я́ пачала́ дз. — семья́ начала́ дели́ться;
цо́тныя лі́кі дзе́ляцца на два — чётные чи́сла де́лятся на два;
дз. з тава́рышам сваі́мі пла́намі — дели́ться с това́рищем свои́ми пла́нами; посвяща́ть това́рища в свои пла́ны;
2. страд. дели́ться; члени́ться; см. дзялі́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)